کتاب بعد از انقلاب اسلامی چه سرنوشتی پیدا کرد؟+ نمودار

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همزمان با بیست و ششمین هفته کتاب و به مناسبت چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی اقدام به ارائه آمار نشر و نویسندگی در چهار دهه پیروزی انقلاب اسلامی کرده است.هر چند این آمار آنچنان که انتظار می‌رود،‌ کامل و جامع نیست و جای خالی برخی شاخص‌ها از جمله شمارگان و قیمت کتاب خالی است،‌ اما نکات قابل توجهی نیز در خود دارد که می‌تواند نمایی نسبتا‌ً روشن از وضعیت نشر در چهار دهه گذشته را مجسم کند.

آمار انتشار کتاب در تهران و شهرستان‌‌ها در ۴ دهه انقلاب اسلامی

براساس آمار مربوط به ۴۰ سال نشر در جمهوری اسلامی ایران در دهه اول انقلاب یعنی سالهای ۵۷ تا ۶۶، ۲۶ هزار و ۵۲۸ عنوان کتاب در تهران و هشت هزار و ۴۷۷ عنوان در دیگر شهرها منتشر شده است.

دهه دوم انقلاب یعنی سال‌های ۶۷ تا ۷۶ تهران شاهد انتشار ۷۹ هزار و ۷۹۳ عنوان کتاب و سایر شهرها شاهد انتشار ۱۵ هزار و ۵۷۱ عنوان کتاب بوده‌اند. این نشان می‌دهد که دهه دوم انقلاب تعداد شمارگان نشر نسبت به دهه اول رشد سه برابری را در تهران تجربه کرده است. اما در دهه سوم انقلاب این رشد دو برابری به بیش از سه برابر در تهران و شش برابری در سایر شهرها رسیده است، بر این اساس تهران شاهد انتشار ۲۸۲ هزار و ۹۶۴ عنوان کتاب و سایر شهرها ۹۲ هزار و ۲۹۷ عنوان کتاب را منتشر کرده‌اند.

در دهه چهارم انقلاب یعنی سالهای ۸۷ تا ۹۶ تهران شاهد انتشار ۵۴۸ هزار و ۶۸۹ عنوان کتاب و سایر شهرها شاهد ۱۷۸ هزار و ۱۷۱ عنوان کتاب بوده است، انتشار کتاب در دهه چهارم انقلاب نسبت به دهه سوم رشد کمتری داشته است.

تعداد پدیدآورندگان کتاب

در سال نخست پیروزی انقلاب،‌۳۱۲ نویسنده در ایران کتاب منتشر کرده‌اند‌، پس از آن شمار تعداد نویسندگان رشد ناگهانی و قابل توجهی پیدا می‌کند به طوری که در سال بعد از آن به ۱۳۵۲ نفر می‌رسد. این رقم در سال ۹۶ به ۸۹هزار و ۴۷۴ نفر افزایش می‌یابد.

در مجموع در دهه اول انقلاب ۲۶ هزار و ۹۷۸ مؤلف کتاب منتشر کرده‌اند. در دهه دوم ۷۶ هزار و ۳۶۰ مولف و در دهه سوم ۲۶۶ هزار و ۷۲۰ مولف و در دهه چهارم ۶۰۴ هزار و ۷۸۱ مولف داشته‌ایم.

بیشتر بخوانید

• شمارگان نشر باز هم تحلیل رفت/ افزایش ۸ درصدی قیمت کتاب در سال ۹۵
• تداوم رکود در بازار کتاب/ آیا تغییر دولت در بهبود وضعیت نشر مؤثر بود؟+ جدول

زنان چه سهمی از نشر ایران دارند؟

آمار تعداد نویسندگان زن و مرد در سال‌های پیروزی انقلاب اسلامی نیز آمار قابل توجهی است،‌ در سال ۵۷ تعداد نویسندگان مرد ۳۸۸ نفر بوده است  که این رقم در سال ۹۶ به ۶۰ هزار و ۳۳ نفر می‌رسد. اما در سال نخست پیروزی انقلاب اسلامی تنها ۱۱ نویسنده زن در ایران کتاب منتشر کرده‌اند. در سال بعد از آن یعنی در سال ۵۸ این آمار افزایش قابل توجهی در حدود هشت برابر پیدا می‌کند و ۸۰ نویسنده زن در ایران کتاب منتشر می‌کنند پس از آن شمار نویسندگان زن با شیبی ملایم افزایش پیدا کرده و به ۲۸ هزار و ۲۳۹ نویسنده در سال ۹۶ می‌رسد.

آمار عناوین کتاب

در سال‌های اخیر همواره مسئولان از رشد عناوین  کتاب به عنوان یک شاخص برای گزارش عملکرد خود استفاده کرده‌اند. آمارهای نشر نشان می‌دهد دهه اول انقلاب ۳۵ هزار و ۲۵ عنوان کتاب در ایران منتشر شده است. در دهه دوم یعنی از اواسط دولت چهارم  تا اواخر دولت ششم ۹۵ هزار و ۳۶۴ عنوان کتاب منتشر شده است. این رقم در دهه سوم انقلاب به ۳۷۵ هزار و ۲۶۱ عنوان فزونی می‌یابد و با رشد تقریباً دو برابری در دهه چهارم انقلاب به ۷۲۶ هزار و ۸۶۰ عنوان می‌رسد. به عبارت دیگر تعداد عناوین کتاب در چهار دهه پیروزی انقلاب رشدی ۲۰ برابری را سپری کرده است.

نسبت تألیف و ترجمه در چهار دهه پیروزی انقلاب اسلامی

بررسی آمارهای نشر در چهار دهه پیروزی انقلاب نمایی از تناسب تألیف و ترجمه را نشان می‌دهد. براین اساس در دهه نخست انقلاب شمار کتاب‌های تألیفی ۲۵ هزار و ۲۲۱ عنوان و شمار کتاب‌های ترجمه ای ۹ هزار و ۸۰۴ عنوان بوده است. همچنین در دهه دوم انقلاب شمار کتاب‌های تألیفی ۶۸ هزار و ۴۷۸ عنوان و شمار کتاب‌های ترجمه ۲۶ هزار و ۸۸۶ عنوان شده است.

بیشتر بخوانید

• آمار واقعی نشر ایران کدام است؟

آمارها نشان می‌دهد دهه سوم انقلاب ۲۹۱ هزار و ۶۸ عنوان کتاب تألیفی و ۸۴ هزار و ۱۹۳ عنوان کتاب ترجمه بوده است. در دهه چهارم نیز ۵۷۵ هزار و ۴۴۰ عنوان کتاب تألیف و ۱۵۱ هزار و ۴۲۰ عنوان کتاب ترجمه شده اند.

چاپ نخست و چاپ مجددها

در سال‌های نخست پیروزی انقلاب، شمار چاپ اول کتاب‌های منتشر شده در دهه نخست پیروزی انقلاب اسلامی ۲۲ هزار و ۴۸۴ عنوان  و در دهه دوم ۴۵ هزار و ۶۸۷ عنوان و در دهه سوم ۱۹۵ هزار و ۶۴۷ عنوان و در دهه چهارم ۴۰۳ هزار و ۴۲۶ عنوان بوده است.

همچنین شمار کتاب‌های چاپ مجدد دهه اول انقلاب ۱۲ هزار و ۵۴۱ عنوان، دهه دوم انقلاب ۴۹ هزار و ۶۷۷ عنوان، دهه سوم انقلاب ۱۷۹هزار و ۶۱۴ عنوان و دهه چهارم انقلاب ۳۲۳ هزار و ۴۳۴ عنوان بوده است.آمارها نشان می‌دهد در دهه دوم و سوم انقلاب شمار کتاب‌های چاپ مجدد بر چاپ نخست فزونی یافته است.

کمک‌آموزشی‌، دین،‌ کودک و نوجوان در صدر انتشار کتاب

آمارهای موضوعی کتاب‌های منتشره نشان می‌دهد که کتاب‌های مربوط به حوزه کمک آموزشی با ۲۲۶ هزار و ۲۵۶ عنوان در صدر فهرست انتشار کتاب قرار داشته اند بعد از آن دین با ۱۹۵ هزار و ۳۹۲ عنوان کتاب و کودک و نوجوان با ۱۷۵ هزار و ۴۶۷ عنوان کتاب در مراحل بعدی قرار دارد. ادبیات، علوم عملی، علوم اجتماعی، تاریخ و جغرافیا، فلسفه و روانشناسی، زبان، هنر، علوم طبیعی و ریاضیات و کلیات در مراحل بعدی قرار دارند.