دسته بندی مطالب

گفت‌وگو با رضا اسماعیلی؛ این‌ها شعر آیینی نیستند

رضا اسماعیلی

رضا اسماعیلی می‌گوید: بسیاری از شعرهایی که به نام آیینی سروده شده‌اند ظاهر آیینی دارند اما در محتوا و مضمون در تقابل با آموزه‌های آیینی هستند.

این شاعر در گفت‌وگو با ایسنا، درباره مهم‌ترین آسیبی که شعر آیینی روزگار ما را تهدید می‌کند اظهار کرد: مشکل اصلی این است که ما از بحث توحید در شعر آیینی غافل شده‌ایم؛ در حالی‌که جان‌مایه تعالیم دینی و معارف قرآنی، اصل توحید، خداپرستی و یکتاپرستی است. بعد از انقلاب وقتی شعرهای شاعران با موضوع مذهبی و آیینی را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم با موضوع توحید یا خداوند که اصل و اساس دین اسلام است کمتر شعری گفته شده؛ آن‌قدر که معدود و انگشت‌شمار است و حتی به اندازه جمع‌آوری یک جلد کتاب هم نیست.

او در ادامه افزود: غفلت از اصل توحید باعث شده تا شعر آیینی ما دچار آسیب‌های فراوانی شود. در گذشته شاعران بزرگ ما، قله‌های ادب فارسی، همانند رودکی، مولانا، عطار و … وقتی می‌خواستند شعر بگویند با ستایش ذات اقدس پروردگار آغاز می‌کردند که هم به کارشان برکت می‌داد و هم خواننده را متوجه این مسئله می‌کرد که تمام پیامبران توحیدی مبعوث شده‌اند تا ما را به توحید و یکتاپرستی دعوت کنند.

اسماعیلی در ادامه با اشاره به موضوع «غالی‌گری» به عنوان دیگر آسیب متوجه شعر آیینی گفت: به‌خاطر غفلت از اصل توحید هم‌اکنون آفت‌هایی که گریبان‌گیر شعر آیینی‌ است در مرحله اول غالی‌گری است که شاعران معصومین (ع) را به‌جای خداوند می‌نشانند و در شعرهای آیینی عناوینی مثل “لا اله الا زینب” یا “لا اله الا حسین” را به کار می‌برند که این خیلی بد است و نشان‌دهنده این است که ما فراموش کرده‌ایم چرا شعر دینی می‌گوییم.

این شاعر، شعر دینی اصیل را شعری‌ دانست که معرفت دینی انسان را افزایش دهد و بیان کرد: شعر اصیل آیینی و دینی باید ما را به خودشناسی و خداشناسی دعوت کند و ما شاعران باید سیمای انسان کامل را به تصویر بکشیم، چرا که بزرگان دین مصداق انسان کامل بوده‌اند و ما باید بررسی کنیم انسان کامل چه ویژگی‌ها و فضایلی دارد؛ باید این فضایل و ویژگی‌ها را بیان کنیم و نباید صرفا در مدح یا سوگ بزرگان دین شعر بگوییم.

رضا اسماعیلی با بیان این‌که نقد سلوک دینی و بالا بردن آستانه نقدپذیری جامعه وظیفه اصلی شاعر آیینی‌ است گفت: اگر ما به نام اسلام مسیر جامعه را اشتباه و به انحراف می‌رویم، رسالت اصلی شاعر آیینی این است که همانند حافظ بر سر مسئولان فریاد بکشد و بگوید این اسلام، اسلام اصیل نیست.

او افزود: اگر صرفا در مدح بزرگان دینی شعر بگوییم و بخواهیم چشم، ابرو، خال و زلف آن‌ها را به تصویر بکشیم و شعر بگوییم این شعر آیینی نیست. متاسفانه شعر آیینی امروز ما لهجه توصیفی پیدا کرده و به این کاری نداریم که پیامبر اکرم (ص) چه چیزی گفته و برای ابلاغ چه پیام‌های بزرگی مبعوث شده و صرفا صفات فیزیکی پیامبر (ص) و ائمه (ع) را توصیف می‌کنیم.

این شاعر آیینی ادامه داد: ما فکر می‌کنیم هر شاعری در شعرش از نمادها و اسامی مذهبی استفاده کند، شعرش آیینی است، که این ذهنیت کاملا غلط است. وقتی بسیاری از شعرهایی را که به نام آیینی سروده شده‌اند بررسی می‌کنیم می‌بینیم ظاهر آیینی دارند اما در محتوا و مضمون در تقابل با آموزه‌های آیینی هستند، یعنی اصلا ارزش‌های دینی و معارف توحیدی در این اشعار مغفول است و هیچ نکته و حکمت آموزنده‌ای در آن‌ها نیست؛ فقط ظاهرشان دینی است. باید به محتوا و مضمون شعر آیینی توجه داشته باشیم. شعر آیینی باید موضع و سیرتش آیینی باشد، یعنی فقط در صورت‌گرایی و فرم متوقف نشویم. اتفاقا صورت‌پرستی یکی دیگر از آفت‌هایی‌ است که این روزها گریبان‌گیر شعر آیینی‌ است؛ یعنی به صرف این‌که در شعری از واژگان آیینی استفاده شده اسمش را شعر آیینی می‌گذاریم.

اسماعیلی در پایان گفت: برخلاف عقیده بسیاری، حافظ و پروین اعتصامی آیینی‌ترین شاعران روزگار ما هستند چرا که این‌ها به سیرت دین توجه کرده‌ و سلوک دینی جامعه را مورد نقد قرار داده‌اند، آن‌ها پیام‌ها و آموزه‌های اصیل دینی را در شعرشان به تصویر کشیده‌ و روایت کرده‌اند و این‌هاست که یک شعر را به شعر آیینی اصیل تبدیل می‌کند.

پیام تسلیت دکتر محمد سرشار به مناسبت درگذشت استاد عباس براتی پور

۷ اردیبهشت ۱۴۰۲
  دیروز مراسم تشییع مرحوم استاد عباس براتی‌پور با حضور علاقمندان ایشان در حوزه هنری انقلاب اسلامی برگزار شد. استاد براتی‌پور ۸۰ ساله بود...

آیین همدلی منیژه آرمین

۶ اردیبهشت ۱۴۰۲
  آیین همدلی مراسم آیین همدلی روز یکشنبه ۱۴ اسفند ماه با حضور برخی از اعضای هیئت مدیره انجمن قلم در فضای هنرمندانه آثار...

اعضای جدید

۴ اردیبهشت ۱۴۰۲
  اخبار انجمن قلم طی بررسی رزومه و مصاحبه نهایی که توسط هیئت موسس صورت گرفت، عضویت افراد زیر در انجمن قلم پذیرفته شد....

آیین همدلی “استاد عباس براتی پور”

۴ اردیبهشت ۱۴۰۲
  آیین همدلی مراسم تجلیل از استاد عباسعلی براتی‌پور روز یکشنبه ۱۶بهمن ماه با حضور اعضای هیئت موسس، هیئت مدیره انجمن قلم و نماینده...

معرفی کتاب “دفاع بدون شلیک”

۱۹ دی ۱۴۰۱
  معرفی: دفاع بدون شلیک نویسنده: حسین علی ساسانی انتشارات: انجمن قلم ایرانیان امروز سال انتشار: ۱۴۰۱ تعداد صفحات: ۱۳۲ صفحه کتاب دفاع بدون...

معرفی کتاب تب خشکسالی به قلم علی الله سلیمی

۱۵ دی ۱۴۰۱
  «تب خشک‌سالی» به کتابفروشی‌ها رسید علی الله سلیمی در کتاب جدید خود داستانی با موضوع تغییرات اقلیمی و رابطه انسان و طبیعت را...

فراخوان بیست و یکمین دورۀ جشنواره قلم زرین

۱۴ دی ۱۴۰۱
  به نام خداوندگار کتاب و قلم     فراخوان بیست و یکمین دوره جشنواره قلم زرین   انجمن قلم ایران، با استعانت از...

دبیر جشنواره “قلم زرین” معرفی شد

۱۰ دی ۱۴۰۱
      با تصویب هیات مدیره انجمن قلم ایران ، «حمید هنرجو» دبیر بیست و یکمین دوره جشنواره قلم زرین شد. سید احمد...