بیانیه دبیر بیست یکمین جشنواره قلم زرین

«به نام خداوند لوح و قلم»

ن و القلم و مایسطرون

سوگند به قلم و آنچه می‌نویسند

سوره مبارک قلم آیه نخست

بیانیه بیست و یکمین جشنواره ادبی و جایزه قلم زرین

[برخی] هنرمندان با رغبت فراوان، حاضرند در خدمت تبلیغ صابون و پودر لباسشویی و آفیش فیلم‌های سینمایی کار کنند، اما چون سخن از صدور انقلاب یا پشتیبانی از رزم‌آوران میدان مبارزه با استکبار جهانی به میان می‌آید روی ترش می‌کنند که «نه آقا، قبول سفارش، هنر را می‌خشکاند!» این کدام هنر است که برای پروپاگاندای تجارت، فوران می‌کند، اما برای عشق به خدا، نه؟ آیا هنرمند با این انتخاب، نوع تعهد خویش را مشخص نکرده است؟ حال آنکه آزادی حقیقی تنها در عشق به خداست و هنر، آنگاه حقیقتاً آزاد می‌شود که غایتش وصول به حق باشد، هنر برای وصول به حق/ سید شهیدان اهل قلم، مرتضی آوینی

فرهنگ و هنر، زبان فاخر و گویای ملت­ها و گنجینه تمدنی نسل­هاست، تولید اندیشه و انتقال پیام از معجزات اهالی فرهنگ و هنر و قلم است و اگر چنین نبود خداوند تبارک و تعالی به «قلم» و نگاشته­های آن سوگند یاد نمی‌فرمود….

فرهنگ و هنر واقعی و ماندگار، حتماً جهت الهی و مسیر متعالی و انسان‌ساز دارد و چنان که شهید آوینی می‌گوید، نهایت و غایتش وصول به حق است و لاغیر.

جشنواره ادبی و جایزه قلم زرین به ایستگاه بیست و یکم رسید و همچنان این حرکت تداوم داشته و جاری است زیرا سخن از وصل و رسیدن است نه پایان. فطرت آدمی بر حرکت استکمالی تأکید دارد و تنها به دیدار الهی راضی و قانع می‌شود و تا رسیدن به سر منزل مقصود، هیچ تردید و توقفی در کار نیست، سالها و اعداد صرفاً بهانه­ها و نمادهایی هستند برای اینکه بدانیم و ببینیم چه کرده­ایم و در کجا ایستاده­ایم، اکنون حاصل هشت ماه کار بی وقفه در این رویداد ادبی طی گزارش کوتاه به استحضار می‌رسد:

۱- گروه داوران داستان بزرگسالان به مطالعه و ارزیابی علمی ۱۲۱ اثر قابل قبول از مجموع ۳۴۱۴ عنوان کتاب منتشر شده سال ۱۴۰۱ در سطح کشور در حوزه ادبیات داستانی و رمان پرداخته است؛ راضیه تجار،‌ کامران پارسی‌نژاد و ابوالفضل طاهرخانی معتقدند که متأسفانه سال ۱۴۰۱ خلاء عجیبی از نظر خلق آثاری با ساختار قوی و محتوای قابل تأمل را از سر گذرانده و لازم است که نویسندگان، نگاهی دقیق­تر و عمیق­تر به وضعیت روز جامعه داشته و اهم آن را دستمایه کار نوشتاری خود قرار بدهند، داوران این بخش همچنین « آشنایی با گونه­های داستانی معاصر و تحقیق و پژوهش ادبی قبل از ارائه اثر» را به عنوان یک «پیش نیاز» به فعالان ادبیات داستانی توصیه کرده­اند.

۲- گروه داوران شعر بزرگسالان، به خوانش ژرف و ارزیابی علمی ۹۵ اثر شعری قابل قبول از مجموع ۳۷۷۱ عنوان کتاب منتش شده سال ۱۴۰۱ در سطح کشور در حوزه شعر و ادب پرداخته است؛ رضا اسماعیلی، رضا عبداللهی و محمود اکرامی‌فر که از تنوع ساختاری و مضمونی این بخش در دو حوزه شعر سنتی و آزاد اظهار خرسندی کرده‌اند، در مراحل تخصصی ارزشیابی فنی و محتوایی آثار و نهایتاً رأی به کتابهای برگزیده، مواردی چون: مضمون و درونمایه متعهدانه، سلامت ساختار زبان و نداشتن ضعف تألیف، نوآوری­های زبانی مبتنی بر سنت ادب پارسی و تخیل و تصویرپردازی­های درخشان را مدنظر قرار داده و بر آن تأکید ورزیده­اند.

۳- گروه داوران داستان کودک و نوجوان به ارزشیابی فنی و محتوایی ۱۸۶ اثر قابل قبول از مجموع ۱۶۱۶ کتاب منتشر شده سال ۱۴۰۱ در سطح کشور در این حوزه متنوع و پر مخاطب پرداخته است. یوسف قوجق، محمدرضا اصلانی و احمد عربلو یادآور شده‌اند که مطالعه داستان­های خوب، تحول شناختی افراد را رقم زده و پدیده نامبارک «سوء تغذیه فرهنگی» را در بین کودکان و نوجوانان کمرنگ می‌کند.

نامبردگان که مانند دیگر گروه­های ارجمند داوری در بیست و یکمین جشنواره قلم زرین، جلسات منظم و مستمر داشته­اند. عدم وجود نوآوری در بهره­گیری از عناصر داستانی و خلاء لطافت مورد نیاز کودک و نوجوان در حوزه بازنویسی و بازآفرینی آثار کهن را مورد نقد قرار داده‌اند.

همچنین جامعه ناشران کتاب کودک و نوجوان را به تعیین و درج گروه سنی مخاطب، منطبق با نظر کارشناسان مربوطه بر روی جلد یا در شناسنامه کتابها توصیه نموده­اند.

۴- گروه داوران شعر کودک و نوجوان به عیارسنجی ادبی و ارزیابی علمی ۶۷ اثر قابل قبول از مجموع ۷۰۷ کتاب منتشر شده سال ۱۴۰۱ در سطح کشور در این حوزه پر مخاطب و جاذبه برانگیز مبادرت ورزیده است.

سید احمد میرزاده، محمد عزیزی و حامد محقق، ضمن ارج‌گذاری به تولیدات فکری و ادبی همه تلاشگران این عرصه اعم از شاعر، ناشر، تصویرگر و گرافیست دو نکته اساسی را مورد توجه و تذکر قرار داده‌اند، اول اینکه شعرها به لحاظ تخیل و تصویرسازی‌های شاعرانه تا حد قابل توجهی به دنیای مخاطبان نزدیک شده‌اند، اما بی‌موالاتی در زبان شعر کودک و نوجوان به ویژه در سالهای اخیر به آسیب و خطری جدی در این حوزه تبدیل شده که باید فکری به حال آن کرد.

نکته دوم، زیاده‌روی در پرداختن به شعر محاوره­ای کودکانه است که بخش خصوصی، به طور پررنگ‌تر و چشمگیرتری نسبت به آن اقبال نشان می‌دهد و این اتفاق، شائبه ‌انگیزه تجاری را دامن می‌زند … بنابراین ورود تخصصی و هدفمند ناشران دولتی به این بخش و همچنین تقویت شعر نوجوان مورد توصیه می‌باشد.

۵ – گروه داوران نقد و پژوهش ادبی به ارزشیابی علمی و پژوهشی ۴۳ اثر قابل قبول از مجموع ۴۸۴ کتاب منتشر شده سال ۱۴۰۱ در سطح کشور پرداخته است.

احمد شاکری، جواد کامور بخشایش و مهدی کاموس از اولویت باختگی مقوله پژوهش و نقد ادبی در ذهنیت کلان ادبیات اظهار نگرانی کرده‌اند.

داوران این بخش همچنین نسبت به فقدان قوه ابداع و تأثیرپذیری معنی‌دار و حداکثری پژوهش از تولیدات فکری غربی هشدار داده و خواستار تقویت و تبیین موضع اسلامی – ایرانی در مبنا گزینی و تئوری‌پردازی ادبی به عنوان بن مایه حرکت پژوهش و نقد ادبی شده‌اند.

به پایان آمد این دفتر، حکایت همچنان باقی است

السلام علیکم و رحمت الله و برکاته

حمید هنرجو

دبیر علمی بیست و یکمین دوره جشنواره ادبی و جایزه قلم زرین