دو روایت متفاوت از قیمت فعلی کتاب و تأثیر آن بر کیفیت کار کتابخانه‌های عمومی

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، اگرچه بحث قیمت کتاب و تأثیرپذیری آن از نوسانات ارزی کشور، قیمت کاغذ و قیمت خدمات مرتبط با نشر کتاب در چند ماه اخیر تبدیل به دغدغه ناشران، کتابفروشان و کتابخوانان شده است؛ اما معاون برنامه ریزی پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در هفته گذشته روایت جدیدی از وضعیت فعلی کتاب و رابطه آن با کیفیت کتابخانه‌های عمومی کشور ارائه داد و گفت: گرانی کتاب به نفع کتابخانه‌های عمومی کشور است.

ما در این گزارش تلاش کردیم در قالب مصاحبه با امین متولیان، معاون برنامه‌ریزی پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و سید عباس حسینی نیک، بازرس رسمی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران جزئیات رابطه کیفیت کار نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و قیمت کتاب را بررسی کنیم.

متولیان معاون برنامه ریزی پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در گفتگو با ما با تأکید بر اینکه گرانی کتاب به نفع کتابخانه‌های عمومی است، اظهار کرد: این که گرانی کتاب به نفع کتابخانه‌های عمومی است؛ در نگاه اول تا اندازه‌ای ملموس است. وقتی کتاب گران بشود، شاید خرید کتاب از کتابفروشی‌ها افت پیدا کند و وقتی مردم به کتابی نیاز دارند و نمی‌توانند آن را بخرند به طور طبیعی به سراغ امانت گرفتن آن می‌روند و این به طور طبیعی به نفع کتابخانه‌های عمومی است؛ زیرا یکی از کارکرد‌های اصلی آن‌ها امانت دادن کتاب است. البته این یک شرط هم دارد و آن این است که مسئله دسترسی کتاب‌های مورد نیاز مردم حل شده باشد. در این صورت گرانی کتاب به نفع کتابخانه‌های معمومی کشور است.

وی گفت: البته گرانی کتاب بر مجموعه‌سازی کتابخانه‌های عمومی تأثیر می‌گذارد؛ زیرا بودجه کتابخانه‌های عمومی برای خرید منابع محدود است و وقتی کتاب گران می‌شود یا باید عناوین کمتری را بخریم و یا تعداد کمتری از یک عنوان بخریم. اما در کل، چون هم‌اکنون نزدیک به ۴۰ میلیون جلد کتاب در کتابخانه‌های عمومی داریم به هر حال گرانی کتاب مردم را به سمت امانت گرفتن کتاب از کتابخانه‌های عمومی سوق می‌دهد و برخی از شاخصه‌های آماری نیز این امر را نشان می‌دهند.

سید عباس حسینی نیک، بازرس رسمی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نیز بر گران نشدن کتاب تأکید کرد و گفت: تغییر قیمت هر کالایی به خصوص گران شدنش تأثیرات منفی در جامعه خواهد داشت. وقتی می‌گوییم کالایی گران است یا گران شده باید با کالا‌های دیگر مقایسه کنیم. اگر کالایی در مقایسه با کالا‌های دیگر بی‌رویه گران شده باشد، حتما به اقتصاد آن کالا لطمه می‌زند. کتاب از مواردی است که درباره قیمت آن بحث‌های زیادی می‌شود و این در صورتی است که هم‌اکنون ملاک و معیار علمی برای سنجش گرانی یا ارزانی کتاب وجود ندارد و نظرات اشخاص مطرح می‌شوند، اما به نظر می‌رسد بایستی قیمت هر کالای مصرفی را نسبت به درآمد عموم مصرف کنندگان یا نسبت به قیمت کالا و خدماتی که عموم مردم از آن‌ها استفاده می‌کنند، سنجید. مثلا حقوق کارمند و کارگر یک مقیاس سنجش است. اینکه هزینه یک پرس غذای معمولی چقدر است مقیاسی برای سنجش گرانی یا ارزانی قیمت کتاب است.

وی تصریح کرد: از جایی که یادم می‌آید در ایران و کشور‌های دیگر جهان عموما قیمت یک کتاب معمولی با قیمت غذای معمولی که مردم آن را می‌خورند، تقریبا برابر است و هم‌اکنون هم اینچنین است. بنابراین کتاب گران نشده است و متناسب با سایر کالا و خدمات در جامعه و همراه با وضعیت عمومی جامعه افزایش قیمت داشته است، اما اگر این قیمت این کالا بی‌رویه گران شود به نفع کتابخانه‌های عمومی کشور، ناشران و کتابفروشان نیست. گران بودن یک اختلال در اقتصاد کالا است. اگر قیمت کتاب بی‌رویه گران شود، مردم هم از کتاب استقبال نخواهند کرد و به دلیل مشغله‌هاو گرفتاری‌های نشأت گرفته از تورم بی‌حساب به کتابخانه نخواهند رفت، زیرا وقتی امکاناتی که با معیشت مردم در ارتباط است مختل شود دیگر کسی کتاب نمی‌خواند. بنابراین قیمت کتاب طبق قاعده نباید گران بشود و افزایش قیمت آن بایستی براساس وضعیت اقتصاد عمومی جامعه باشد و نباید اتهام گرانی را به کتاب زد. گران بودن هر کالایی نشان دهنده شرایط بد آن کالا است.