رسولی: امروز داستان انقلابی یک مسئله در ادبیات ایران است/ برخی آثار ادبیات انقلاب بدلیل خوب معرفی نشدن خوانده نشده‌اند

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، جریانی به نام ادبیات انقلاب به وجود آمد که این ادبیات متاثر از حال و هوای روزهای انقلاب و دوران ۸ سال دفاع مقدس بود. هم زمان با تحولات سریع جامعه در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی داستان و شعر فارسی هم دچار تغییر و تحول می‌شد و نام‌ها و آثار جدید با مضامینی برآمده از دل انقلاب اسلامی پدید آمد. به مناسبت فرا رسیدن دهه مبارک فجر در پرونده «انقلاب در ادبیات و شعر» بنا داریم، تغییر و تحولاتی که پیروزی انقلاب بر جریان ادبی کشور داشته و همچنین انقلاب اسلامی را در آیینه ادبیات و شعر ایران و زبان فارسی بررسی کنیم.

رضا رسولی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، درباره تأثیر ادبیات بر جریان ادبی در ایران گفت: ادبیات ایران پیش از انقلاب هم نویسنده و ادیب و شاعر داشت، اتفاقاً بخشی از چهره‌های بسیار شاخص ادبیات معاصر متعلق به همان دوران هستند. در حوزه ادبیات داستانی هم نویسنده و آثار شاخصی در پیش از انقلاب داشتیم که همین الان هم بسیاری از نسل جوان خواننده آن آثار هستند اما دوران ادبی انقلاب اسلامی با زمان پهلوی اول و دوم، خصوصاً پهلوی دوم داشت، تفاوت‌هایی دارد. یکی از این تفاوت‌ها در پیش آمدن سوژه‌های خاص و متفاوت، مثل موضوع خود انقلاب اسلامی است. امروز داستان انقلابی یک مسئله در ادبیات ایران است که جشنواره داریم، اثر چاپ می‌شود، رمان‌های مختلف منتشر می‌شود و در حوزه ادبیات به عنوان یک ژانر به صورت جدی دنبال می‌شود.

وی عنوان کرد: در دل ادبیات انقلاب، ادبیات دفاع مقدس را داریم که انواع رمان‌ها، داستان‌های کوتاه و بلند درباره‌اش نوشته شده و نویسندگان این عرصه بسیار فعال و مشهور هستند و بخشی از آثار این عرصه هم به زبان‌های مختلف دنیا منتشر شده است. یکی دیگر از تأثیرات انقلاب اسلامی تعدد نویسندگان است که در بعد از انقلاب اسلامی ایجاد شده است. انقلاب توانست زمینه و بستر علاقه‌مندی جوانان و نوجوانان را به خواندن و نوشتن ادبیات زیاد کند و این زیاد شدن علاقه‌مندی به تعداد بسیار بالای نویسندگانی که واقعاً نویسنده‌اند و آثار خوب و قابل توجهی دارند، منجر شد.

این نویسنده با بیان اینکه آموزش و پرورش و حوزه هنری نقش خیلی جدی در تکثیر نویسندگان پس از انقلاب اسلامی داشتند، اضافه کرد: آموزش و پرورش دهه‌های ۶۰ و ۷۰ که بسیاری از نویسندگان کنونی کشور ما قدم‌های اولیه‌شان را که قدم‌های مهمی بود از مسابقات دانش‌آموزی و آموزش‌هایی که در فوق برنامه‌های فرهنگی آموزش و پرورش، برداشتند. حوزه هنری هم به عنوان نهاد انقلابی هنر و ادبیات نقش خیلی جدی و مهمی در پرورش استعدادهای ادبی کشور داشت و هم‌زمان به دلیل اینکه امکان چاپ و انتشار کتاب هم داشت، توانست به عنوان یک وزنه بسیار سنگین در پرورش و معرفی نویسندگان به جامعه ادبی کشور، نقش منحصر به فردی ایفا کند.

رسولی تغییر رویکرد در خلق آثار ادبی را یکی از ویژگی‌ها و شاخصه‌های ادبیات انقلاب اسلامی دانست و تصریح کرد: این تغییر رویکرد باعث شد که مضامین جدید و تازه‌تر بین سوژه‌ها و موضوعات نویسندگان پس از انقلاب راه پیدا کند. ادبیات انسانی و ادبیات تمیز دو شاخصه اساسی ادبیات پس از انقلاب است؛ با توجه به اینکه جهان ادبی به سمت برهنه‌نویسی و عریان‌نویسی درحال حرکت است، غلبه آثار در ادبیات ما با رمان‌ها و آثاری است که محتوای تمیز و پاکیزه‌ای دارند. مناسبات انسانی افراد و موضوعاتی مثل ایثار، از خودگذشتگی، روابط صمیمی، خانواده، تربیت، دین، مناسک و سلوک دینی مثل نماز و روزه و مباحثی که رنگ و بوی انسانی داشت، از محصولات تغییر رویکرد ادبی پس از انقلاب اسلامی است.

وی درباره لزوم وجود و بروز نگاه‌های متفاوت به انقلاب اسلامی و دفاع مقدس اظهار کرد:  نویسنده حق دارد روایت خودش از ماجراها را داشته باشد و هیچ‌کس نباید و نمی‌تواند مانع تخیل، تصور و زاویه دید نویسنده شود، همچنان که من در کتاب‌های منتشر شده‌ام، روایت خودم از ماجراها را داشته‌ام. اما نویسنده دو چیز را نباید فراموش کند، یک، اینکه ملزم به قوانین جاری کشور باشد. نویسنده هم مثل بقیه افراد و شهروندان، باید قانون‌مدار باشد، نمی‌توان خودش را از این الزام خارج کند. دو، حقیقت را نپوشاند. حقیقت دفاع مقدس، انقلاب اسلامی، وفاداری مردم به انقلاب نباید پوشانده شود. این دو نکته به نظرم الزام اصلی نویسنده منصف است.

نویسنده کتاب «شهنواز» گفت: مهم‌ترین عامل در خلق یک اثر خوب که در تاریخ ادبیات ماندگار شود و روایت جذابی از انقلاب اسلامی داشته باشد، دغدغه و توان آن نویسنده است. اساساً باید یک نویسنده‌ای باشد که دغدغه انقلاب اسلامی داشته باشد و توان ادبی هم داشته باشد که بتواند با روایت حرفه‌ای، جذاب و با استفاده از تکنیک‌های داستان‌نویسی یک اثر قابل توجه و ماندگار خلق کند.

رسولی با اشاره به این مطلب که امروز تنها نویسنده‌ها نقش محوری در موفقیت آثار ندارند، عنوان کرد: با توجه به مشکلات مالی، مسائل مربوط به چاپ، موضوعات مربوط به توزیع، معرفی، بُعد رسانه‌ای هر اثری که منتشر می‌شود، نویسنده بایستی از جهات مختلف حمایت شود.

وی خاطرنشان کرد: کتاب ابتدا باید خریده شده و بعد خوانده شود. قبل از خریدن کسی نمی‌داند که خوب است یا نه؟ این نشان می‌دهد که بُعد رسانه‌ای خیلی مهم است. در حوزه انقلاب اسلامی آثار خوبی منتشر شده ولی خوب معرفی نشده است. چه بسا امروز در قفسه کتابخانه‌ها کتاب‌های بسیار جذاب و فوق‌العاده‌ای در مورد انقلاب اسلامی باشد و چون ما نخوانده‌ایم یا خوب به ما معرفی نشده است، از آن کتاب بی‌خبر باشیم.