شکل‌گیری مرجعیت ناشران دفاع مقدس در قم

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و اندیشه: علی‌الله سلیمی نویسنده و روزنامه‌نگار در یادداشت کوتاهی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار گرفته، به مساله گسترش فعالیت ناشران قم در حوزه‌های انقلاب و دفاع مقدس پرداخته است. او این‌مساله را با در نظر گرفتن سابقه زیاد فعالیت ناشران کتب دینی در این‌شهر مطرح و تشریح کرده است.

شهر قم در دهه‌های اخیر از جهات گوناگون توسعه یافته و یکی از افتخارات آن، تجمیع مراکز آموزشی مرتبط با علوم دینی و متعاقب آن فعالیت‌های دینی و فرهنگی گسترده از سوی تربیت‌یافتگان این مراکز در سراسر کشور و حتی کشورهای اسلامی و علاقه‌مندان به علوم دینی در اقصی نقاط جهان است. اقدامات فرهنگی در این شهر فقط به آموزش علوم دینی به طلاب خلاصه نشده و در بخش‌های گوناگون توسعه یافته که یکی از آنها، راه اندازی مراکز نشر با رویکرد تولید محصولات فرهنگی با مضامین دینی و فرهنگی است که روز به روز به تعداد مخاطبان آن افزوده می‌شود.

البته فعالیت ناشران کتب دینی در این شهر سابقه دیرینه‌ای دارد اما آن‌چه به این‌رویکرد اهمیت مضاعفی می‌دهد، فعالیت ناشران شهر قم در حوزه‌های نسبتا جدید، از جمله بخش‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است که به شکل کاملا حرفه‌ای ورود کرده‌اند و کتاب‌های اغلب با کیفیت و مطابق با استانداردهای روزِ بازار کتاب ایران تهیه و راهی مراکز توزیع و کتابفروشی‌های کشور می‌کنند. فعالیت‌های گسترده این ناشران در طی سال‌های اخیر باعث شکل‌گیری هسته مرکزی یک بازار نشر اختصاصی در حوزه‌ کتاب‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در این شهر شده که فقط رقبای معدودی در برخی شهرهای بزرگ از جمله تهران و مشهد دارند.

ناشران قمی فعال در حوزه کتاب‌های انقلاب اسلام و دفاع مقدس در سال‌های اخیر به تولید کتاب‌های جدید در مرحله تازه‌ای از عرصه دفاع مقدس روی آورده‌اند که مربوط به شهدای مدافع حرم است. کتاب‌هایی که اخیرا بر اساس زندگی، رشادت‌ها و مجاهدت‌های شهدای مدافع حرم تهیه و تولید می‌شود از جمله آثار پرمخاطب در بین خوانندگان ایرانی است و ناشران شهر قم در این بخش سهم قابل توجهی دارند. از میان ناشران قمی فعال در این عرصه می‌توان به مراکز انتشاراتی شهید کاظمی، راه‌یار، حماسه یاران، کتابستان معرفت، معارف، مطاف عشق، شهود(ستاد کنــگره شهدا و ایثارگران روحانی استان قم)، زمزم هدایت (پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ص)، کتاب جمکران، خط مقدم و عهد مانا اشاره کرد.

نویسندگانی که با این‌مراکز نشر همکاری دارند اغلب جوان و تازه‌نفس هستند و برای تهیه کتاب‌ها، فعالیت‌های پژوهشی و حتی تحقیقات میدانی برای کتاب خود را هم انجام می‌دهند. آنها بیشتر به سراغ‌ خانواده‌های شهدای دوران دفاع مقدس و همچنین شهدای مدافع حرم رفته و ضمن مکتوب کردن خاطرات شفاعی، به نگارش متن‌های مستند- داستانی بر اساس زندگی شهدا می‌پردازند. از ویژگی‌های آثار منتشره توسط این‌ناشران، بهره‌گیری از هنر گرافیکی در طراحی روی جلد کتاب‌هاست که تفاوت فاحشی با کتاب‌های منتشره در سال‌های قبل در این حوزه دارد. همچنین در بخش توزیع، اغلب ناشران قمی با مراکز توزیغ فعال در سطح کشور همکاری می‌کنند و در شهرهای بزرگ هم نمایندگی‌های متعددی دارند که برخی از آنها به طور اختصاصی است.

فعالیت‌های جنبی برخی از این مراکز انتشاراتی هم قابل توجه است. از جمله، دفتر نشر معارف با راه ‏اندازی ۳۰ مرکز فروشگاهی با عنوان تجاری «پاتوق کتاب» و همچنین برگزاری ۱۲ دوره مسابقات کتابخوانی «پویش روشنا» در سطح ملی، توانسته است گام‌‏های مفید و موثری در توزیع و ترویج کتابخوانی کشور بردارد. آنچه اهمیت فعالیت این ناشران در بخش ادبیات دفاع مقدس به ویژه شهدای مدافع حرم را مضاعف کرده، تمرکز بر ثبت خاطرات شفاهی و تربیت نیروها- نویسندگان جوان در این حوزه است که اغلب آنها کارشان در دنیای نویسندگی را با رویکرد تحقیقی و پژوهشی در زمینه تاریخ شفاهی دفاع مقدس و در یک نگاه کلی، ادبیات پایداری شروع کرده و با تمرین و ممارست و تمرکز در حوزه تخصصی خود اکنون به مهارت لازم در نوشتن زندگینامه‌های مستند- داستانی درباره شهدای دوران دفاع مقدس و همچنین شهدای مدافع حرم دست یافته و اکنون مخاطبان ثابت در بین مخاطبان کتاب و کتابخوانی در کشورمان دارند.

به نظر می‌رسد رویکرد این گروه از ناشران قم در بخش دفاع مقدس که به‌طور اختصاصی به ابعاد مختلف یک موضوع می‌پردازند، می‌تواند الگوی مناسب برای سایر فعالان در این صنعت فرهنگی باشد که با توجه به ظرفیت‌های موجود در هر استان یا شهر به تهیه و تولید محصولات فرهنگی از جمله کتاب روی آورند و یک بخش از صنعت نشر را به طور اختصاصی و تخصصی پیش ببرند.