فارس در آستانه روز قلم بررسی کردجایزه‌ای برای سنجش عیار ادبیات ارزشی/ استمرار مهمترین ویژگی «قلم زرین»

بررسی پرونده پنج دوره اخیر جایزه قلم زرین در روزهای منتهی به ۱۴ تیر حکایت از آن دارد که استمرار در برگزاری مهمترین رکن آن محسوب می‌شود.
خبرگزاری فارس_ نفیسه اسماعیلی: انجمن قلم ایران در تاریخ ششم خرداد سال ۱۳۷۸ با دریافت مجوز قانونی فعالیت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رسما فعالیت خود را آغاز کرد. این مجموعه، تنها تشکل رسمی فراگیر قانونی از اهالی قلم کشور است که کلیه شاعران، نویسندگان(داستان، فیلمنامه و نمایشنامه نویسان)، منتقدان، مترجمان، پژوهشگران و اندیشمندان عرصه علوم انسانی – هم با مخاطبان کودک و هم نوجوانان – را در بر می‌گیرد. این انجمن به هیچ حزب، گروه و تشکیلاتِ سیاسی و دینی، اعم از دولتی و غیردولتی، داخلی و خارجی، وابسته نیست.
بررسی کارنامه «جایزه قلم زرین» باب گفت‌وگو را با محمد سرشار رئیس این انجمن باز کرد، در این گفت‌وگو سرشار به آنچه طی سال‌های برگزاری این جایزه گذشته از داوری‌ها تا جوایز و برگزیدگان و حتی برگزاری اولین دوره توضیحاتی داده و مراحل داوری را نیز تشریح کرده است.
* سرشار: خانه کتاب برای ارائه فهرست کتب‌ منتشره مبلغ قابل توجهی پول مطالبه می‌کند
محمدرضا سرشار رئیس انجمن قلم ایران در گفت‌‌وگو با خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس پیرامون آغاز جشنواره‌ای که استمرار یکی از ارکان اصلی آن شمرده می‌شود اظهار داشت: جایزه قلم زرین در سال ۱۳۸۱ با برگزاری اولین دوره رسماً آغاز به کار کرد و هدف از برگزاری آن این بود که در کنار جوایز دولتی و خصوصی متعددی که در آن زمان همه غیر ارزشی بودند، یک جایزه خصوصی ارزشی تأسیس شود.
رئیس انجمن قلم متذکر شد: جوایز دولتی همیشه ارزشی نیست و بسته به دولت‌ها و ارتباط آنها با جناح‌ها اغلب نوسان‌هایی دارد. بر این مبنا گفتیم جایزه‌ای نیز که مربوط به نهادی باشد که مواضع فکری ثابت دارد برگزار شود. یعنی جایزه‌ای که با تغییر سیاست‌های دولت‌ها ارزش‌های آن جابجا نشود. هرچند برای برگزاری اولین دوره جایزه قلم زرین منبع مالی نداشتیم، این ماجرا را با آقای «ولایتی» عضو هیأت مؤسس انجمن قلم مطرح کردیم، که ایشان گفتند هزینه دوره اول را پرداخت می‌کنند. در آن زمان ۵۰۰ هزار تومان از ایشان گرفتیم و کار را شروع کردیم. خوشبختانه در طول این سال‌ها تا به امروز، وزارت ارشاد در همه دولت‌ها با فراز و فرود‌هایی کمک‌های مالی به این جشنواره داشته است. هرچند در سال‌های اخیر فقط بخشی از هزینه‌های آن را پرداخت می‌کند. یعنی اگرچه در برخی از دوره‌ها با تأخیر ولی کمک‌ها صورت می‌گیرد. البته در برگزاری امسال یعنی دوره پانزدهم جایزه قلم زرین نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز از این جشنواره حمایت کرده است. بنابراین بحمدالله در هیچ سالی از این نظر درمانده نبوده‌ایم.
وی گفت: ما معادل ۸ سکه به نفر برگزیده و به فرد تقدیری نصف این میزان را اعطا می‌کنیم و مورد تشویقی نیز نداریم.
به گفته سرشار، در سال‌های ابتدایی با ۳ رشته «داستان»، «شعر»، «پژوهش و نقد ادبی» کار را آغاز کردیم اما طی ۳ دوره اخیر ۲ بخش «داستان و شعر کودک و نوجوان» هم به ۳ بخش قبلی افزوده شده و در حال حاضر در ۵ شاخه جایزه اعطا می‌کنیم که هزینه مالی فقط جوایز آن در صورت داشتن برگزیده در همه ساخه ها حدود ۴۸ میلیون تومان خواهد بود. این هزینه‌ها در کنار دیگر هزینه‌هایی همچون هزینه های داوری، خرید کتب منتشره هر سال، ایاب و ذهاب و حمل و نقل و حقوق عوامل اجرای و برگزاری مراسم است.
این نویسنده گفت: ما برای هر دوره از جایزه قلم زرین یک «دبیر» انتخاب می‌کنیم که باید از میان اعضای انجمن باشد. در راستای این انتخاب، اولویت اول ما توانایی و صلاحیت است و در پی اسم و رسم نیستیم. لذا جوانانی را هم از طریق همین دبیری به جامعه ادبی معرفی کرده‌ایم. پس از معرفی دبیر داوران ۵ شاخه مذکور از طریق او به هیأت مدیره پیشنهاد می‌شوند، هیأت مدیره هم اگر اسامی کافی نباشد افرادی را به دبیر معرفی می‌کند و در نهایت برای هر شاخه ۳ داور انتخاب می‌شوند. این افراد می‌توانند از اهالی ادبیات، خارج از انجمن باشند ولی باید جزء خبرگان ادبیات باشند. در هر شاخه یک نفر به عنوان «سرداور» انتخاب می‌شود که این فرد حتماً باید عضو انجمن قلم باشد.
سرشار توضیح داد: اگر داوران به کتابی ۲ رأی منفی بدهند آن اثر حذف و یا در صورت مثبت بودن به مرحله بعد ارتقاء می‌یابد. حدود ۳۰ _۴۰ کتاب به مرحله نیمه‌نهایی می‌رسد. این آثار باید توسط همه داوران خوانده شود. در ادامه برگه‌های داوری پر شده و داوران براساس محورهای تعیین شده به کتاب امتیاز می‌دهند. از میان ۳۰ یا ۴۰ کتاب در این مقطع حدود ۵ الی ۶ اثر به مرحله نهایی راه می‌یابند و مجدداً مورد مطالعه دقیق داوران قرار می‌گیرد. در این مرحله از بین معدل ۳ داور اگر اثری معدلی بالای امتیاز ۸۵ داشته باشد می‌تواند کتاب برگزیده سال معرفی شود. اما اگر کتابی بین ۸۰ تا ۸۵ نمره را اخذ کند به عنوان اثر تقدیری شناخته می شود که نصف جایزه فرد برگزیده را دارد. اما در هر حال در هر شاخه فقط یک برنده معرفی می شود که یا برگزیده است یا تقدیری.
وی ادامه داد: این آثار پس از تایید هیئت مدیره طی مراسمی به عنوان منتخبان جشنواره قلم زرین معرفی می شوند و پدیدآورندگان آنها تجلیل می شوند. این مراسم هرسال همزمان با روز ملی قلم یعنی ۱۴ تیرماه که بنا به پیشنهاد خود انجمن قلم ایران به عنوان «روز قلم» وارد تقویم کشور شده برگزار می شود. جشنواره «قلم زرین» بحمدالله تاکنون با استمرار و اعتبار همراه بوده، و غیر از یک سال که به سبب ناتوانی هیئت مدیره وقت برگزار نشد و البته ما در سال بعدش قضای آن را به جا آوردیم، شاهد برگزاری آبرومندانه دوره‌های متوالی آن بودیم و اکنون به دوره پانزدهم رسیده‌ایم.
سرشار ابراز داشت: از ۳ دوره قبل در کنار مراسم اهدای جوایز؛ تقدیر از یکی از پیشکسوتان عضو انجمن قلم را نیز در برنامه‌ها قرار داده‌ایم، و براین مبنا تاکنون از «مرحوم فرج‌اله سلحشور» و «مرحوم فیروز زنوزی جلالی» تجلیل به عمل آمده است.
وی در پایان سخنان خود، «جایزه قلم زرین را غیر سیاسی‌ترین، پاک‌ترین و دقیق‌ترین جایزه ادبی کشور تا به امروز دانست».
* دبیر دوره پانزدهم: برخی اطلاعات خانه کتاب در مورد سال چاپ درست نبود/ کتاب‌های چند مولف حذف شد
یوسف قوجق دبیر دوره پانزدهم پیرامون جایزه قلم زرین اظهار داشت: هر جشنواره‌ای با اهداف و برنامه‌ای که برای خود تعریف کرده جریانی را در ادبیات داستانی ما ایجاد می‌کند. مطمئناً هر جشنواره ادبی که هدفمند باشد از داوران برجسته شناخته شده و بی‌طرف نیز استفاده می‌کند.
وی گفت: جریان سازی بهتری در این صورت در جامعه شکل می‌گیرد، همان جریان‌سازی که براساس اهداف جشنواره استوار است. چرا که آثاری را معرفی می‌کند که نماینده تمایلاتی است که طبق نظر جشنواره است. نویسندگان نیز تلاش خود را می‌کنند تا برای پیوستن به این جریان ادبی که به برندی تبدیل شده اقدام به تألیف کنند.
وی بیان کرد: مشکلی که در این جشنواره‌ها دیده می‌شود محدودیت در انتخاب داوران است. براساس آیین‌نامه داوران حتماً باید از اعضا انتخاب شوند که این از ضعف‌های جشنواره است و دست دبیر را می‌بندد. نکته دوم اینکه زمان بررسی آثار محدود است اینکه جشنواره‌ای کل کتاب‌های سال قبل را بررسی و رصد می‌کند نیازمند زمان است. چهار ماه زمان نیاز است تا کل کارها خوانده شود. آخرین کتاب‌های سال قبل یعنی ۹۵ باید به دبیرخانه برسد و مراحل داوری ادامه یابد. از این‌رو میان دبیرخانه و ناشران باید با تعامل برطرف شود.
وی افزود: برخی ناشران کتاب‌ها را به دبیرخانه ارسال نمی‌کنند و حتی برخی مطلع هم نمی‌شوند، اما کاری که بنده انجام دادم این بود که فراخوان را به اکثر افرادی که با ادبیات داستانی آشنا هستند فاکس کردم. اگر ناشران برنامه سالیانه داشته باشند و خودشان کتاب‌ها را ارسال کنند رویه منسجم‌تر خواهد بود. اما اغلب می‌بینیم برخی آثار به دلیل واصل نشدن دیده نمی‌شوند چرا که ناشران آنها را ارسال نکرده‌‌اند.
وی افزود: براساس فهرست خانه کتاب برخی کتاب‌ها خریداری شد اما دیدیم که سال چاپ آنها درست نیست. هر کاری که در دوره‌ای انجام شده براساس آیین‌نامه اجرایی بوده کتاب‌های ترکیبی چند مؤلف دارند و بر این اساس با توجه به داشتن چند مؤلف از دور داوری خارج و حذف می‌شوند. ضمن اینکه داوران جشنواره و سرداور و دبیر باید بر طبق آیین‌نامه کار کند.
قوجق گفت: مورد دیگری که به نظرم سنتی خوبی بود اینکه هر سال یک شخصیتی در زمینه ادبی هنری به بهانه جشنواره تقدیر می‌شد. امسال هم پیگیری‌هایی کرده‌ام تا طبق تجلیل‌های سال قبل یعنی جناب زنوزی و سلحشور امسال نیز شاهد این اتفاق باشیم. از این رو «عباسعلی براتی‌پور» در اختتامیه تقدیر خواهد شد.
دبیر دوره پانزهم قلم زرین ادامه داد: طبق روال باید تقدیری‌ها از میان اعضای انجمن باشند، اما چه اشکالی دارد پژوهشگر و هنرمندی خارج از انجمن که کارهای برجسته هنری و پژوهشی داشته مورد تجلیل قرار گیرد.
وی افزود: انجمن قلم ایران در پی معرفی ادبیات متعهد است که بسیار هدف والایی است یک ان‌جی‌او خصوصی خوب که تا به حال کتاب‌هایی را انتخاب کرده است. در کنار سایر جشنواره‌هایی که در حال برگزاری است اما انتخاب‌های متعهد و ارزشی ندارند. ولی جشنواره قلم خود را ملزم به رعایت برخی از چارچوب‌های ارزشی کرده است.
* دبیر دوره چهاردهم: جوایز مطابق زحمت نویسنده نیست
محمدرضا اصلانی دبیر دوره چهاردهم قلم زرین هم گفت: نویسندگان کشورمان در عرصه‌های مختلف و گونه‌های مختلف کار می‌کنند و کار همه دیده نمی‌شود چرا که جمعیتی بالغ بر ۸۰ میلیون در کشور هستند و تعداد کتابخوان‌های ما بسیار زیاد است اما شمارگان کتاب‌های ما گاهی حتی به ۲۰۰ نسخه می‌رسد؛ از این‌رو این جشنواره‌ها اگر هیچ کاری نکند در دیده شدن کتاب و توجه مخاطبین به کتاب‌ها مؤثر است چون انگیزه‌ای برای مطالعه و نوشتن آثار بهتر فراهم می‌کند.
وی پیرامون اینکه پیشنهاد شما برای بهتر برگزار شدن جشنواره چیست، گفت: یک نویسنده در عمر فعالیت کاری خود شاید برای یک کتاب سال‌ها فعالیت کرده و وقت صرف می‌کند اما در برابر زحمات او این جایزه اندک است. در طول خلق یک اثر نویسنده انواع بیماری‌ را می‌گذراند و از سلامتی او کاسته می‌شود اما جایزه جشنواره‌ها اندک هستند؛ ولی از سوی دیگر در میان اهالی رسانه جایزه‌ای است که از اعتبار والایی برخوردار است و اغلب رسانه‌ها به پوشش آن می‌پردازند که موجب خریداری آثار برگزیده‌‌ها و استقبال از آن‌ها می‌شود.
اصلانی پیرامون تغییراتی که در دوره دبیری خود حادث شد افزود: چند مشکل برای من مهم بود که نمی‌دانم در دوره‌های قبل رعایت می‌شد یا نه. سعی کردم تکالیف جایزه را با وسواس انجام دهم تا مورخ ۱۵ خرداد شخصاً به خانه کتاب مراجعه کردم و فهرست‌ها کتاب‌ها اخذ شد. پس از آن شروع به داوری کردیم پیش از انتخاب با تک‌تک داوران صحبت کرده و در جلسات نظرات اخذ شد. اما در مسیر خرید، خرید برخی کتاب‌ها بسیار دشوار بود با این حال صورت گرفت. جلسات با وسواس برپا می‌شد افرادی تماس می‌گرفتند اما احساس نگرانی داشتند از اینکه می‌خواستند خودشان کتاب‌هایشان را ارسال کنند سعی می‌کردیم کار را در این مسیر هم صحیح پیش ببریم.

وی در مورد ارائه پیشنهاد برای بهتر شدن جایزه توضح داد: پیشنهادهایی را براساس تجربه در این دوره به انجمن دادم. اما به این دلیل که خودم کتاب دارم پیگیری این پیشنهاد را نکردم.
* دبیر دوره سیزدهم: قلم زرین جزو معدود جشنواره‌هایی است که دارای سیستم داوری منطقی و قابل دفاع است
کامران پارسی‌نژاد دبیر دوره سیزدهم جایزه نیز درباره آن اظهار داشت: خوشبختانه قلم زرین جزو معدود جشنواره‌هایی است که به صورت مستمر و بدون وقفه توانسته برگزار شود، این مسئله مهم است چرا که گاهی می‌بینیم برخی جشنواره‌های دولتی دچار وقفه شده و یا در زمان مقرر برگزار نمی‌شوند. حتی جایزه ادبی یوسف چند سال متوقف بود و بعد احیا شد.
وی با مهم دانستن این مطلب که قلم زرین منسجم و دقیق کارش را ادامه می‌دهد و طبق برنامه ۱۴ تیر یعنی روز قلم برپا می‌شود تصریح کرد: در روز قلم این جایزه به معرفی برترین‌ها می‌پردازد که متناسب با فضای ادبی حاکم بر آن روز تأثیرگذار است. وقتی روند برگزاری یک جشنواره دقیق است ایجاد جریان خوب و منظم دارد که منجر می‌شود قدم‌های استوار برداشته شود و در عین حال با توجه به بازتاب جشنواره طی ۱۵ دوره که داشته متوجه می‌شویم تأثیرگذار بوده است.
پارسی نژاد خاطر نشان کرد: از دیگر سو رسانه‌ها به شدت در مورد آن حساس بوده و در پی اطلاع‌رسانی هستند. توجه اصحاب رسانه خود بازگوکننده میزان تأثیر جشنواره است چرا که اخبار رسانه‌ها اغلب به‌روز هستند و خیلی آگاه‌تر از نهادهای متولی در پیگیری امور، این توجه نشان می‌دهد عقبه کار را آگاهند و می‌دانند جایزه قلم زرین‌ جریان‌ساز بوده در عین حال که برگزیدگان جشنواره درست و دقیق انتخاب می‌شوند و جزو معدود جشنواره‌هایی است که دارای سیستم داوری منطقی و قابل دفاع است. من دبیر و سرگروه پژوهش و نقد ادبی بودم حتی داور بخش داستان نیز بوده‌ام این موضوع را نه از این جنبه عرض می‌کنم واقعیت امر اینکه در بطن ماجرا بودم و دیدم که در برپایی جشنواره به نوعی سلامت داوری وجود دارد و داوران بدون اینکه بخواهند تحت تأثیر جریانات باشند آثار را براساس استحکام داوری می‌کنند حتی گاهی آثار نویسنده‌ای را معرفی کرده‌ایم که شناخته شده نبود. که این نشان می‌دهد بدون اینکه به دنبال خط و ربط نویسنده باشیم تنها آثار داوری می‌شوند. هرچند جشنواره قلم زرین به درون مایه ارزشی توجه دارد و یکی از معیارهای آن این است آثاری که نمره بالا می‌گیرند که جریان‌سازی عنادورزانه نداشته باشند. ضد نظام نباشند و نشان‌دهنده جریان انحرافی نباشند. روند داوری به گونه‌ای است که افراد مدنظر نیستند بلکه خود آثار داوری می‌شوند.
دبیر دوره سیزدهم قلم زرین ضمن اشاره به تغییری که در این دوره به وجو آمد ابراز داشت: اتفاقاً در دوره سیزدهم تحول بزرگی شکل گرفت و آن اینکه دو ژانر ادبی به جشنواره افزوده شد یکی شعر کودک و نوجوان بود و دیگری داستان؛ چون این مشکل وجود داشت که در حوزه اشعار کودک و نوجوان آثار با حوزه بزرگسالان رصد می‌شد و کتاب‌های گروه کودک و نوجوان دیده نمی‌شدند اما از دوره سیزدهم شعر کودک و نوجوان هویت اصلی خود را یافت و مورد توجه قرار گرفت. چون در این حوزه کمتر جشنواره‌ای برپا است. جدایی از آن هم داستان کودک و نوجوان بود که از بزرگسال جدا شد مشکلی داشتیم که نویسندگان کودک و نوجوانان آثارشان برگزیده نمی‌شد اما در این دوره جدا شده و این ژانری که پس از انقلاب بسیار پیشرفت داشت سرانجام دیده شد به نظر من نقش قلم زرین بارز است و نشان می‌دهد دو ژانری که مورد توجه نبوده مورد توجه قرار دارد تا هویت مستقل خود را نشان دهد.
* دبیر دوره دوازدهم: جشنواره قلم زرین می‌تواند به عنوان هدایتگر به نویسندگان سمت و سو بدهد
علی اکبر والایی دبیر دوره دوازدهم در مورد قلم زرین تأکید کرد: قلم زرین چون متعلق به انجمن قلم و گروه کثیری از نویسندگان است از اعتبار و ارزش ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند نماینده جایزه از سوی اهالی انجمن قلم به همه نویسندگان باشد. اعم از اعضای انجمن یا نویسندگان دیگر باشد. ضرورتش وقتی حس می‌شود که می‌بینیم این جایزه می‌تواند مشوقی باشد برای همه نویسندگان و حتی پیشکسوتان و از سوی دیگر می‌توان به نوعی جریان‌سازی ادبی داشته باشد. آثاری که برگزیده می‌شود می‌تواند راهنمای سایرین باشد تا قوت آثار را ارزیابی کنند و به سمت نگارش آثاری بروند که از جهت ساختار و محتوا ارزشمند باشد و ارزش‌های ویژه‌ای که از طریق جشنواره سیاست‌گذاری شده است.
والایی این جریان را تأثیرگذار بر ادبیات کشور دانست و گفت: جشنواره قلم زرین می‌تواند به عنوان هدایتگر به نویسندگان سمت و سو بدهد.
وی پیشنهادی ارائه کرد و گفت: در زمانی که دبیر بودم چه شفاهی و چه در بیانیه عنوان کردم که جوایزمان هنوز به آن نقطه‌ای که بتواند تناسبی با فعالیت‌های اهل قلم، زحمات و تلاش‌های نویسندگان ایجاد کند ندارد. چرا که در قیاس با بسیاری از جوایز که در کشورمان شاهد هستیم _هم هنری و هم غیرهنری و فرهنگی_ بسیار فاصله دارد. یعنی میزان جوایزمان قابل قیاس با اهالی ورزش و سینما نیست. حتی با نویسندگانی که زحمت می‌کشند و در قیاس با زحمت فراوان و عرق‌ریزان روح یک نویسند یک اثر نگارش می‌یابد که حاصل دو سه سال عمر نویسنده است، در نهایت به این نقطه می‌رسد که برگزیده شود، من تأکید داشتم باید حمایت ویژه‌ای از سوی ارشاد و متولیان فرهنگی ایجاد شود تا جوایز ما کمی تغییر کمی و کیفی داشته باشد. به گونه‌ای که انگیزه نگارنده آثار فاخر در میان سایر نویسندگان بالا رود.
وی در پایان پیرامون تغییرات به وجود آمده در دوره دوازدهم هم بیان داشت: در دوره دوازدهم که من دبیر بودم وقتی با داوران صحبت می‌کردم می‌گفتند آثار زیادی داریم که شایستگی تقدیر دارند. اما محدودیتی در تعداد تقدیری‌ها وجود داشت ولی آثاری مشاهده می‌شد که می‌توانستند در کنار تقدیری‌ها قرار گیرند با تدبیر اتخاذ شده قرار شد به صورت جداگانه «لوح تمجید» به آنها اهدا شود بنابراین توانستیم از تعداد بیشتری از نویسندگان و شاعران تجلیل کنیم.
* دبیر دوره یازدهم: قلم زرین غیردولتی است ولی توانست روی پای خود بایستد
رضا اسماعیلی که دو دوره دبیر جایزه بود درباره دوره یازدهم گفت: جایزه قلم زرین یکی از جوایزی است که از زمان آغاز تا به امروز بسیار تأثیرگذار بوده است. کلاً جامعه ادبی پیگیر این جایزه خاص هستند و با اشتیاق دنبال می‌کنند که چه اتفاقی قرار است رخ دهد. الحمدالله این جایزه شاخص ثبت شده جایزه‌ای است بدون حاشیه و توانسته مقبولیت ادبی یابد. نقد و پژوهش، شعر و ادبیات داستانی که بخش کودک و نوجوان نیز به آن افزوده شده جایزه‌ای جامع که اهالی قلم هر سال برای برگزاری آن انتظار می‌کشند تا نتایج اعلام شود.
وی افزود: در مجموع همگان اظهار رضایت می‌کنند در معرفی آثار خوب داستان و شعر موفق عمل شده است و حتی در فرهنگ‌سازی در عرصه کتاب و کتابخوانی تأثیرگذار بوده آثار برگزیده و نویسنده یا شاعر برتر به عنوان چهره ادبی شناخته شده و در مسیر معرفی کتاب‌ها حتی به تجدید چاپ هم رسیده است که نشان می‌دهد توانسته در ارتقای ذائقه ادبی جامعه تأثیرگذار باشد. دست مخاطب را گرفته و در مسیر مطالعه آثار ارزنده حرکت داده و کیفیت کتابخوانی را بالا برده است.
اسماعیلی با ارائه پیشنهادی برای بهتر برگزار شدن جشنواره قلم زرین تبیین کرد: این جایزه غیر دولتی است و توسط انجمن قلم ایران با امکانات محدود برگزار می‌شود، اما اگر امکانات بیشتری داشت و می‌توانست گسترش یابد، و در این صورت شاید امروز با ابعاد گسترده مادی و معنوی می‌توانستیم آن را برگزار کنیم و به صورت مناسب در استان‌ها نیز برپا شود، اما جشنواره روی پای خود ایستاده و همچنان غیر دولتی است که در شکل خود مطلوب است و توانسته بدون وقفه برگزار شود در سال‌های اخیر دو بخش شعر و داستان کودک و نوجوان نیز که در گذشته نبود افزوده شده به لحاظ مالی در قیاس با سایر جوایز مناسب است و توانسته رضایت اهل قلم را فراهم کند.
وی پیرامون برگزاری بهتر هم گفت: یکی اینکه مؤلفین و ناشران و اهل قلم باید آثار خود را برای جشنواره ارسال کنند، این مشارکت اهالی قلم کمک بزرگی می‌تواند، باشد.
دبیر دوره یازدهم در پایان ادامه داد: شاهد برگزاری شکل شایسته‌ای از قلم زرین هستیم و برای آن تلاش می‌کنیم. در دوره‌ای آثاری که به مرحله نهایی راه یافت تقدیری معرفی کردیم و یک کتاب را برگزیده و برخی کتاب‌ها قابل تقدیر معرفی می‌شوند. یادم هست آثاری که ارزش تقدیر داشت در حد لوح تقدیر از آنها تجلیل شد اما در پی راهکار بودیم که از آثار قابل تقدیر نیز شایسته‌تر تجلیل کنیم.
* اما نظر برخی از برگزیدگان ادوار مختلف
محمدرضا سنگری از محققان و پژوهشگران برتر که در جوایز مختلف ادبی از جمله قلم زرین مورد تجلیل قرار گرفته درباره این جایزه می‌گوید: در کشورمان چند جایزه شاخص ادبی داریم. مثلا جایزه جلال آل احمد از جمله آنهاست که کتاب سال را به نوعی معرفی می‌کند یا جایزه پروین اعتصامی و یا جوایزی که به اسم برخی از شخصیت‌های برجسته تاسیس شده است.
وی گفت: اما جایزه قلم زرین از شاخص‌ترین جوایز ادبی است و دارای چند ویژگی از جمله اینکه در جایزه قلم زرین به آثاری که به گفتمان انقلاب اسلامی تاکید داشته و با آن همخوانی دارد توجه می‌شود از این جهت بسیار خوب و مناسب است و باعث ارتقا انگیزه نویسندگان در پرداختن به موضوعات ارزشی می‌شود.
سنگری در ادامه خاطر نشان کرد: این جایزه به دلیل رویکرد‌های مهم خود در شناساندن بهترین آثار و نویسندگان موث است و انگیزه آنها را برای خلق آثار بهتر بالا می برد؛ بنابراین جایزه‌ای است خوب و موفق.
برگزیده یکی از ادوار قلم زرین برای کتاب «از نتایج سحر» (پیرامون تحلیل شعر انقلاب) ادامه داد: یکی از اشکال‌هایی که به این جایزه وارد است اینکه مسئله جانبی که در هنگام برگزاری در برنامه‌ها قرار می گیرد پررنگ تر از متن شده و جایزه را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
وی به تجلیل از برخی چهره‌ها در اختتامیه قلم زرین اشاره کرد و با بیان اینکه این امر موجب می‌شود اصل جایزه کمرنگ شده و بیشترین تکیه بر تجلیل از افراد باشد گفت: در مراسم اختتایمه باید به برترین‌ها زمان داده شود که صحبت کنند یا گفتگوهایی با آنها انجام شود. این موارد و توجه به منتخبین موجب ارتقا جایگاه جایزه می‌شود.
طیبه شامانی از برگزیدگان دوره سیزدهم قلم زرین برای کتاب «دم گربه‌ها را بکش» درباره این جایزه گفت: در جامعه ی امروز و با شرایطی که به وجود آمده است مردم کمتر فرصت تحقیق و تفحص در تاریخ ادبیات و شعرهای ماندگار را دارند، بنابراین به هر شعری که با اولین خوانش خواسته های ذهنی و قلبی شان را مرتفع سازد بسنده می کنند چه بسا که آن به ظاهر شعر بویی از شعریت هم نبرده باشد، عرصه برای جولان قلم‌های مبتذل در فضای مجازی باز است و آزاد …چاپ کتاب هم که نمی تواند برای شاعران واقعی امتیازی به حساب بیاید چرا که هر کسی از راه برسد می تواند کتاب چاپ کند؛ در این شرایط نابسامانی که ادبیات دارد برگزاری چنین جوایزی با وسواس زیاد در انتخاب بهترین آثار منتشر شده سال می تواند قدمی رو به جلو باشد.
انشالله که سال به سال شاهد برگزاری هر چه بهتر و پر بارتر اینگونه برنامه ها باشیم.
محمدعلی گودینی نویسنده کتاب «گل‌های کاغذی» که برگزیده یکی از دوره‌ها بود درباره این جایزه ابراز داشت: جایزه قلم زرین جایگاه ویژه خود را همچنان حفظ کرده است.
وی با بیان اینکه چند دوره داور بوده‌ام تصریح کرد: در آئین نامه جایزه قید شده و جزء اهداف آن هم شمرده می شود که آثاری باید برگزیده یا مورد تقدیر قرار گیرند که با نظام جمهوری اسلامی ایران در تضاد نباشند دیگر اینکه برخی منتقدان می‌اندیشند هرکار و اثری که خوب بود و منتشر شد حتی در تضاد با نظام باشد و یا مشکل اخلاقی در آن دیده شود می‌تواند در این جایزه تقدیر شود اما از جمله شرایط این جایزه رعایت خط قرمزهاست.
وی با بیان اینکه طبیعی است افراد برگزیده جایزه قلم زرین نویسنده و یا شاعرانی هستند که موارد ارزشی و متعهد را در آثارشان حفظ کرده‌اند. بنابراین رعایت اصول نظام و اخلاق از اولویت‌هاست.
حسنا محمدزاده که در این دوره هم نامزد دریافت جایزه برای مجموعه شعر «قفس تنگی» است معتقد است: من معتقدم امروزه که شرایط ارتباطات قوی برای همه فراهم هست و هر کسی خیلی راحت می تواند با پرداخت هزینه‌ای ناچیز به برخی ناشران که به تنها چیزی که اهمیت نمی دهند کیفیت و ارزش محتوایی اثر است و یا حتی با دسترسی به فضای مجازی آثارش را منتشر کند و بین مخاطبان حتی طرفدارانی برای خودش دست و پا کند مخاطبانی که در انبوه اشعار منتشر شده بین شعر واقعی و نظم های سخیف سر در گم می شوند و به عباراتی عشق شاعر شدن و تکنولوژی برای به قهقرا بردن ادبیات دست به دست هم داده اند باید حرکتی صورت بگیرد برای جداکردن سره از ناسره و…؛ شاید برگزاری چنین جوایزی که به رصد و پالایش انبوه آثار تولید شده می‌پردازند آن هم توسط داورانی که به پیشینه شعر کاملا واقفند و خودشان هم شاعران چیره دستی هستند می تواند قدمی کوچک باشد برای پیشبرد شعر و همین مساله لزوم استمرار آن را نشان می دهد و البته بار مسئولیت صدرنشینان را برای شناخت و حمایت از استعدادهای ادبی دوچندان می کند.
برگزیده‌ دوره‌های قبل قلم زرین خاطر نشان کرد: این امر موجب می شود تا لااقل کسانی که دستی در مافیای کتاب ندارند و یا با موسسه یا نهاد فرهنگی دولتی یا غیر دولتی بده – بستان ندارند تا کتابهایشان را یک جا و با تعداد بالا خریداری و پخش کند، کسانی که لطف ناشران محترم شامل حالشان نشده تا کتابهایشان را بصورت توافقی در همان روزهای نمایشگاه با برچسب چاپ دوم وارد بازار کند و کلی سروصدا حاکی بر پرفروش بودنش براه بیندازد، لااقل بدانند و دل خوش باشند که آثارشان از زیر ذره بین صاحب نظرانی با سلایق متفاوت که شعر و سیر پر فراز و نشیب آن و تاریخ ادبیات را از گذشته تا امروز بخوبی می شناسند سربلند بیرون آمده است و می توان به آن به عنوان چراغی اندیشید که هر چند کوچک ، روشنای راه دراز و پر پیچ و خم روبروست
محمدزاده در پاسخ به این سوال که جدا شدن بخش کودک و بزرگسال چه ثمراتی دارد گفت: باید همین گونه باشد، چون شعر کودک و بزرگسال دو ژانر کاملا متفاوت هستند با فضاهای متفاوت و هر کدام برای موفق بودن شاخصه‌های منحصر به خودشان را دارند پس نمی توان به بررسی آنها در کنار هم پرداخت.