به گزارش خبرنگار مهر نشست خبری تشریح برنامه‌های «نهمین دوره آموزشی شعر جوان انقلاب اسلامی» امروز دوشنبه ۲۲ شهریورماه در موسسه شهرستان ادب برگزار شد. در این نشست علی‌محمد مؤدب مدیر مؤسسه شهرستان ادب، محمدمهدی سیار مدیر دفتر پژوهش و هنر این مؤسسه و میلاد عرفان‌پور مدیر دفتر شعر شهرستان ادب درباره دور جدید اردوهای آفتابگردان‌ها و نحوه برگزاری آن با توجه به شیوع کرونا سخن گفتند.

* هدف و ماموریت خاص ما پرورش نسل جدیدی از شاعران توانمند بود

در ابتدای این نشست میلاد عرفان‌پور با توضیح فرایند انتخاب اعضاء دوره نهم آفتابگردان‌ها و نحوه چگونگی انتخاب اعضاء این دوره بیان کرد: طبق روال گذشته پس از فراخوانی که برای دوره نهم آفتابگردان‌ها دادیم صدها نفر برای عضویت در این دوره داوطلب شدند. ما پس از بررسی و مصاحبه با داوطلبان در نهایت حدود صد و ده نفر از آقایان و خانم‌های داوطلب پذیرفتیم که همین عزیزان در نخستین اردوی مجازی خودشان حضور خواهند داشت. بیشتر اعضاء دوره نهم با اختلاف اندکی خانم‌ها هستند؛ یعنی شاید نزدیک ۵۰ و دو سه درصد خانم‌ها هستند و ۴۰ و هفت هشت درصد آقایان. خوشبختانه ما از قریب به اتفاق استان‌های کشور در دوره نهم آفتابگردان‌ها عضو داریم که انشاالله این نخستین اردوی آنها خواهد بود. البته برنامه‌های این دوره از سه ماه پیش آغاز شده اما این نخستین اردویی است که برای این عزیزان برگزار می‌شود.

مدیر دفتر شعر شهرستان ادب درباره کلاس‌ها و اساتید حاضر در این اردو ادامه داد: در این اردو کلاس‌های متعددی برگزار خواهد شد. ۹ کلاس در این سه روز یعنی از ۲۴ تا ۲۶ شهریورماه خواهیم داشت که اساتید برجسته‌ای مثل دکتر قربان ولیئی، دکتر اسماعیل امینی، دکتر محمدمهدی سیار، استاد علی‌محمد مودب، دکتر علی داودی، دکتر حامد صافی و آقای محمود حبیبی کسبی در این کلاس‌ها تدریس خواهند داشت و درباره موضوعات مختلف با اعضاء آفتابگردان‌ها بحث و گفتگو خواهند داشت.

عرفان‌پور با تشریح اهدافی که اردوهای آموزشی شعر آفتابگردان‌ها طرح‌ریزی و برگزار شد، بیان کرد: ما چند هدف از تشکیل دوره‌های آفتابگردان‌ها داشتیم که سعی کردیم به صورت همزمان این اهداف را دنبال کنیم. یکی از آن اهداف رسیدن به نسل نویی از شاعران توانمند کشور بود که با حضور خودشان موج و نشاط تازه‌ای به فضای ادبیات و فرهنگ بیاورند. البته ما از همان آغاز می‌دانستیم از بین صدها نفری که عضو دوره‌های ما می‌شوند شاید تنها به تعداد انگشتان یک دست شاعر توانمند و شاخص حاصل شود. طبیعت دوره‌های آموزشی و برنامه‌های کشف استعداد هم همین است و قرار نیست از هر دوره آموزشی همه یا اغلب افراد حاضر در آن به یک موفقیت صد در صدی برسند. ما از همان ابتدا پیش‌بینی می‌کردیم که برخی از اعضا دوره‌های آموزشی ما، فارع از اینکه در شعر به جه جایگاهی برسند، در حوزه‌های مختلف فرهنگی دیگر دغدغه‌مند، صاحب‌نظر و مشغول به کار شوند.

وی ادامه داد: هدف و ماموریت خاص ما پرورش نسل جدیدی از شاعران توانمند بود که در سطوح مختلف به جریان ادبی امروز اضافه بشوند و کمک کنند، اما در پس همین هدف دوست داشتیم به توانمندسازی جوانان در حوزه ادبیات، فرهنگ و رسانه کمک کنیم که این اتفاق تا حدودی حاصل شده است. یعنی تاثیر اردوهای شهرستان ادب تنها بر روی فضای ادبی کشور اثر نگذاشته، بلکه این اثرگذاری به حوزه‌های مختلف فرهنگی هم نفوذ پیدا کرده و اتفاقات خوبی را رقم زده است. البته به صورت کلی باید بگویم ما هنوز تا صورت مطلوبی که در نظر داشتیم فاصله داریم، اما تا حد قابل قبولی از این تلاش ده ساله رضایت داریم و نتایج امیدوارکننده‌ای دیده‌ایم. همین موفقیت‌ها ما را علی‌رغم همه تنگناها و کاستی‌ها برای ادامه مسیر دلگرم می‌کند و یاری می‌کند. خوشبختانه بسیاری از اعضاء ما امروز از چهره‌های توانمند ادبی کشور هستند و در موضوعات مختلف ادب و فرهنگی و رسانه‌ای فعال و اثرگذار هستند. بسیاری از اعضاء ما در دوره‌های آفتابگردان‌ها امروز در فعالیت‌های شهری جزو آدم‌های اثرگذار استان خودشان هستند و همه اینها به برکت توجه به حوزه آموزش و استعدادیابی است که در این دوره‌ها اتفاق افتاد.

*بازسازی دوره آفتابگردان‌ها در شرایط کرونایی

عرفان‌پور در پاسخ به این سوال که تفاوت اردوهای افتابگردان‌ها با دیگر فعالیت‌های ادبی چیست، گفت: اردوهای آفتابگردان‌ها از چند حیث نسبت به نمونه‌های پیشین خودش متمایز بود. یکی این که جامع‌تر از همه نمونه‌های مشابه بود. اردوهای آفتابگردان‌ها وجوه گوناگونی را پوشش می‌داد که نمونه‌های مشابه آن در آموزش و پرورش و جاهای دیگر این وجوه را پی نمی‌گرفتند و پوشش نمی‌دادند. یک تمایز دیگر مستمر بودن و منقطع نبودن این دوره است که محدود به یک اردوی چندروزه نمی‌شد و یک سال و بیش از یک سال با این بچه‌ها ارتباط برقرار می‌شد. مثلاً ما همین امروز حتی با اعضاء دوره اول آفتابگردان‌ها که ده سال پیش بودند تا حدودی ارتباط‌مان را حفظ کرده‌ایم که این استمرار از نقاط قوت این اردوها بود و پیوندهای ما با شاعران جوان را بیشتر می‌کرد. همچنین ما نوعی از آموزش به معنی جامع‌تر که مباحث فرهنگی و اخلاقی و انسانی را هم شامل می‌شود را داشتیم که جزو مزیت‌های این اردوها بود. یعنی ما در دوره‌های خودمان صرفاً به مهندسی کلمات و فنون شعری توجه نمی‌کنیم. ما شاعری را ترکیبی از زیست شاعرانه و اخلاقیات و انسانیات می‌دانیم که شاعر با جمع آنها به یک شاعر توانمند تبدیل می‌شود. همه این مزیت‌ها باعث شد که این اردوها در فضای رسانه‌ای و فرهنگی پدید آورنده یک صدای نو باشد و این صدای نو و تصویر نو دیده و شنیده شود. موفقیت این اردوها باعث شد نهادهایی مثل وزارت ارشاد و جاهای مشابه سعی کنند از اردوهای آفتابگردان‌ها نمونه‌برداری کنند. این افتخار هم نصیب ما شد که رهبر معظم انقلاب چندین‌بار از این دوره‌ها نام بردند و به این برنامه‌ها محبت داشتند.

مدیر دفتر شعر شهرستان ادب با اشاره به شیوع ویروس کرونا، اثر آن بر فعالیت‌های فرهنگی و چگونگی برگزاری اولین اردوی دوره نهم آموزشی آفتابگردان‌ها تحت شیوع ویروس کرونا، ادامه داد: متاسفانه کرونا همه برنامه‌های کشور را تحت شعاع قرار داد و برنامه‌های فرهنگی هم جزو برنامه‌هایی بودند که بسیار آسیب دیدند. با اینهمه ما در دفتر شعر شهرستان ادب کار را تعطیل نکردیم. خدا توفیق داد این مسیر را با کمی تفاوت و به صورت مجازی ادامه بدهیم و نگذاریم کرونا فعالیت‌های ما در شهرستان ادب را با اخلال جدی مواجه کند. خوشبختانه همه برنامه‌ها طبق زمان‌بندی اجرا شد و پیش رفت. با این تفاوت که به جای اردوی جضوری اردوی مجازی داشتیم و سعی کردیم هرطور شده ارتباط اعضاء با کارشناسان ادامه داشته باشد. امروز هم در آستانه برگزاری نهمین دوره آموزشی آفتابگردان‌ها هستیم که به صورت هم‌زمان برای خانم‌ها و آقایان و در بستر فضای مجازی برگزار می‌شود. ما این تجربه را برای دوره قبل آفتابگردان‌ها هم داشتیم و امروز با این تجربه به سمت برگزاری دوره نهم آفتابگردان‌ها می‌رویم. شاید بشود گفت آفتابگردان‌ها یک نمونه موفق کار ادبی و هنری در زمانه کرونا بود، چرا که در زمانی که بسیاری از برنامه‌ها تعطیل شده بودند، آفتابگردان‌ها با یک تغییر رویه توانست هویت و برنامه‌های خودش را حفظ کند و دچار تعطیلی نشود.

*تلاش کردیم جامعه برای استعداد ادبی حرمت قائل شود

در ادامه این نشست علی‌محمد مودب مدیرعامل موسسه شهرستان ادب درباره جایگاه و تأثیر اردوهای آفتابگردان‌ها بر فضای فرهنگی کشور بیان کرد: آفتابگردان‌ها بحمدلله توانسته با تربیت نیرو فضای فرهنگ و هنر کشور را متحول کند. ما در این سال‌ها در آفتابگردان‌ها میزبان صدها استعداد جوان از سراسر کشور بودیم که همه این عزیزان از آموزش‌هایی با استانداردهای ملی برخوردار شدند و امروز هر کدام در یک گوشه از کشور منشا اثر هستند. امروز بچه‌های آفتابگردان‌ها در بسیاری از شهرستان‌ها جزو مهم‌ترین چهره‌های فرهنگی شهرشان هستند. بسیاری از آنها محافل و انجمن‌های ادبی دارند و خودشان مشغول تربیت نیرو هستند. بسیاری نیز هسته‌های اصلی جریان تولید محتوای فرهنگ انقلاب هستند و در حوزه‌های موسیقی، مداحی، شعر کودک و دیگر حوزه‌ها می‌شود برکات آنها را دید. به نظرم مهم‌ترین بُعد ماجرای آفتابگردان‌ها این است که ما تلاش کردیم تا جامعه ما برای استعداد ادبی حرمت قائل شود و بداند وجود کسی که استعداد آفرینش خلاقه دارد برای تمدن ما ثروت و برکت است. این اتفاق منشأ اتفاقات مبارک بعدی است.

مودب همچنین در پاسخ به این سوال که کرونا و مشکلات مالی اخیر کشور چقدر بر روی اردوهای آفتاب‌گردان‌ها تأثیر داشته و چه چالش‌هایی برای این اردوها ایجاد کرده است، گفت: وضعیت سال‌های اخیر کشور همه فعالیت‌های فرهنگی را بحرانی کرد و طبیعتاً ما هم دچار این بحران شدیم. همانگونه که در حوزه نشر تأمین منابع مالی دشوار شد، به طریق اولی در حوزه فعالیت‌های آموزشی که درآمدزایی حوزه نشر را هم ندارد وضعیت بحرانی‌تر می‌شود. با این وجود دفتر شعر ما با مدیریت جناب میلاد عرفان‌پور از چابک‌ترین دفترهای ما بود که بلافاصله این وضعیت را رصد کرد و متناسب با آن عملیات خود را تغییر داد. ما قبل از عید و در اولین سال کرونا سامانه آموزش مجازی خودمان را فعال کردیم و در تعطیلات عید سال اول کرونا نیز اردوی مجازی برگزار کردیم. به خاطر همین چابکی و مدیریت خوب با همه مشکلاتی که ایجاد شد، شاکله آفتابگردان‌ها با وجود تغییراتی که در روش انجام کارها ایجاد شد، آسیب جدی ندید و بحمدلله در همین بحران فعالیت‌های خود را بسیار منظم برگزار کرد. درست است که برکت دیدار و اردوهای حضوری از بین رفت اما با استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی، بچه‌های ما وقت بسیار بیشتری گذاشتند و سعی کردند با تمرکز بیشتر و با مجاهدت بیشتر بتوانند نقایص مدل جدید را جبران کنند. خود من واقعاً توقع نداشتم این فضا شورانگیز و موثر باشد، اما هر بار که خودم در اردوهای مجازی تدریس داشتم، می‌دیدم که شور و اشتیاق یادگیری در بچه‌ها و همت دوستان ما در دفتر شعر بسیار بالاست و آفتابگردان‌ها همچنان زنده و پرشور دارد راه خودش را می‌رود.

این شاعر و مدیر فرهنگی با بیان اهمیت فرهنگ و لزوم توجه همه‌جانبه به آن و لزوم حمایت‌های مالی از فعالیت‌های فرهنگی، خطاب به مدیران فرهنگی کشور اضافه کرد: نکته مهمی که می‌خواهم به مدیران حوزه فرهنگ کشور یادآوری کنم این است که اگر کشور به هر دلیلی دچار بحران‌های اقتصادی و اجرایی می‌شود، تنها حوزه‌ای که نباید اجازه بدهیم این بحران در آن اثر بگذارد حوزه فرهنگ است. چرا که فرهنگ آن نقطه‌ای است که امید را زنده نگاه می‌دارد و با زمزمه‌ها و فریادها زمینه تغییر فضا و رد شدن از بحران و مسأله را فراهم می‌کند، اما متأسفانه در کشور ما ماجرا دقیقاً عکس این است. بارها دیده‌ایم و تجربه کرده‌ایم که در بحران‌های مهم زودتر از همه فرهنگ و هنر حذف می‌شوند. یعنی آن جایی که متولی حفظ نشاط روحی و ذهنی جامعه ما برای عبور از بحران است و می‌تواند با تولید آثار و برپایی محافل امید را به بدنه جامعه تزریق کند تا بتوانیم از بحران بگذریم.

*در عصر انقلاب در حوزه معماری بسیار کم‌کاری داشته‌ایم

علی‌محمد مودب با بیان اینکه ادبیات و معماری جزو ستون‌های فکر و فرهنگ و تمدن ما هستند و حفظ گفتمان انقلاب اسلامی در گرو حفظ آنهاست، ادامه داد: انقلاب اسلامی برای اینکه میراث فکری خود را برای نسل بعد به یادگار بگذارد دست کم باید در این دو حوزه مهم، یعنی ادبیات و معماری، به طور جدی مواریثی داشته باشد. می‌توان گفت در عصر انقلاب در حوزه معماری بسیار کم‌کاری داشته‌ایم. با اینکه انقلاب اسلامی در حوزه عمران بسیار کار کرده است ولی به دلیل نبود نگاه فکری و فرهنگی درست بُعد معماری این فعالیت‌های عمرانی دیده نشده است و این است که ما در انبوه ساخت و سازها و خدمات عمرانی شاهد نمونه‌های درخشانی از تبلور معناهای تمدنی در پیکره راه‌ها و ساختمان‌ها و محوطه‌هایی که ایجاد شده است، نیستیم.

او افزود: در ادبیات خلاقه ما با انقلاب درخشش‌هایی داشته‌ایم. امروز هم در شعر پر امید هستیم و در رمان هم حرکت‌های خوبی آغاز شده است و بوی جدیت و امید می‌دهد. باید ادبیات انقلاب را دید و حرمت گذاشت و باید با یک نگاه تمدنی با آن برخورد کرد تا بتواند برای ظرفیت‌های رنگارنگ و متنوع تمدن ما اثر ایجاد کند و میراث معنوی بشر عصر انقلاب اسلامی را به دقیق‌ترین و ماندگارترین صورت‌ها یعنی به ادبیات تبدیل کند. ای برادران! ای مدیران! ای سیاستگذاران! دست کم ادبیات و معماری را دریابید!

*شهرستان ادب درحال تولید فکر و اندیشه فرهنگی به کالبد فرهنگ ایرانی و انقلاب است
در ادامه این نشست محمدمهدی سیار مدیر دفتر پژوهش و هنر شهرستان ادب، با بیان اینکه ثمره اردوهای آفتابگردان‌ها فقط مختص فضای ادبی کشور نبوده و حوزه‌های مختلف فرهنگی را متأثر از خود کرده، گفت: یکی از مهم‌ترین اثرات اردوهای آفتابگردان‌ها که کمتر درباره آن صحبت شده، سرریز این اردوها و آموزش‌ها به دیگر حوزه‌های فرهنگی و رسانه‌ای کشور بوده است. اعضاء آفتابگردان‌ها فقط شاعر نیستند، بلکه بسیاری از آنها متأثر از آموزش‌هایی که در شهرستان ادب دیده‌اند و تجربیاتی که کسب کرده‌اند، وارد کارهای متنوع ادبی و فرهنگی مثل نوحه‌پردازی، موسیقی و ترانه‌نویسی، کارگردانی و مستندسازی، تدریس و کارهای دانشگاهی، گرافیک و تصویر و کارهای پژوهشی شده‌اند. به یک معنا می‌توان گفت شهرستان ادب تنها شاعر و نویسنده پرورش نمی‌دهد، بلکه به معنای واقعی درحال تولید فکر و اندیشه فرهنگی و قوام بخشیدن به کالبد فرهنگ ایرانی، انقلابی و اسلامی است.

این شاعر در پایان با بیان اینکه ظرفیت برای کار جدی، عمیق و موثر در حوزه ادبیات و فرهنگ بسیار زیاد است و تنها نیازمند حمایت و پشتیبانی در حوزه‌های سیاستگذاری و مالی است، افزود: ما در شهرستان ادب ایده‌های بسیاری برای برگزاری دوره‌ها و آموزش‌های موضوعی هستیم که به نوعی تکمیل‌کننده کاری است که در اردوهای آفتابگردان‌ها انجام می‌هیم. از آن جمله برگزاری اردوهایی مختص شعر هیأت، شعر کودک و نوجوان، ترانه، شعر طنز و نیز اردوهایی قالب‌محور با تمرکز بر قالب‌های مختلف ادبی مثل اردوی غزل، رباعی، نیمایی، سپید و … است که برگزاری و حمایت از آنها اثرات بسیار مثبت و جدی در ادبیات و فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی در پی خواهد داشت. ما قبلاً تجربه برگزاری اردوی اختصاصی برای شعر هیأت را داشته‌ایم و این آمادگی و ظرفیت را داریم که آن تجربه را در حوزه‌ها و موضوعات مختلف تکرار کنیم.