این شاعر در گفت‌وگو با ایسنا، درباره مهم‌ترین آسیبی که شعر آیینی روزگار ما را تهدید می‌کند اظهار کرد: مشکل اصلی این است که ما از بحث توحید در شعر آیینی غافل شده‌ایم؛ در حالی‌که جان‌مایه تعالیم دینی و معارف قرآنی، اصل توحید، خداپرستی و یکتاپرستی است. بعد از انقلاب وقتی شعرهای شاعران با موضوع مذهبی و آیینی را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم با موضوع توحید یا خداوند که اصل و اساس دین اسلام است کمتر شعری گفته شده؛ آن‌قدر که معدود و انگشت‌شمار است و حتی به اندازه جمع‌آوری یک جلد کتاب هم نیست.

او در ادامه افزود: غفلت از اصل توحید باعث شده تا شعر آیینی ما دچار آسیب‌های فراوانی شود. در گذشته شاعران بزرگ ما، قله‌های ادب فارسی، همانند رودکی، مولانا، عطار و … وقتی می‌خواستند شعر بگویند با ستایش ذات اقدس پروردگار آغاز می‌کردند که هم به کارشان برکت می‌داد و هم خواننده را متوجه این مسئله می‌کرد که تمام پیامبران توحیدی مبعوث شده‌اند تا ما را به توحید و یکتاپرستی دعوت کنند.

اسماعیلی در ادامه با اشاره به موضوع «غالی‌گری» به عنوان دیگر آسیب متوجه شعر آیینی گفت: به‌خاطر غفلت از اصل توحید هم‌اکنون آفت‌هایی که گریبان‌گیر شعر آیینی‌ است در مرحله اول غالی‌گری است که شاعران معصومین (ع) را به‌جای خداوند می‌نشانند و در شعرهای آیینی عناوینی مثل “لا اله الا زینب” یا “لا اله الا حسین” را به کار می‌برند که این خیلی بد است و نشان‌دهنده این است که ما فراموش کرده‌ایم چرا شعر دینی می‌گوییم.

این شاعر، شعر دینی اصیل را شعری‌ دانست که معرفت دینی انسان را افزایش دهد و بیان کرد: شعر اصیل آیینی و دینی باید ما را به خودشناسی و خداشناسی دعوت کند و ما شاعران باید سیمای انسان کامل را به تصویر بکشیم، چرا که بزرگان دین مصداق انسان کامل بوده‌اند و ما باید بررسی کنیم انسان کامل چه ویژگی‌ها و فضایلی دارد؛ باید این فضایل و ویژگی‌ها را بیان کنیم و نباید صرفا در مدح یا سوگ بزرگان دین شعر بگوییم.

رضا اسماعیلی با بیان این‌که نقد سلوک دینی و بالا بردن آستانه نقدپذیری جامعه وظیفه اصلی شاعر آیینی‌ است گفت: اگر ما به نام اسلام مسیر جامعه را اشتباه و به انحراف می‌رویم، رسالت اصلی شاعر آیینی این است که همانند حافظ بر سر مسئولان فریاد بکشد و بگوید این اسلام، اسلام اصیل نیست.

او افزود: اگر صرفا در مدح بزرگان دینی شعر بگوییم و بخواهیم چشم، ابرو، خال و زلف آن‌ها را به تصویر بکشیم و شعر بگوییم این شعر آیینی نیست. متاسفانه شعر آیینی امروز ما لهجه توصیفی پیدا کرده و به این کاری نداریم که پیامبر اکرم (ص) چه چیزی گفته و برای ابلاغ چه پیام‌های بزرگی مبعوث شده و صرفا صفات فیزیکی پیامبر (ص) و ائمه (ع) را توصیف می‌کنیم.

این شاعر آیینی ادامه داد: ما فکر می‌کنیم هر شاعری در شعرش از نمادها و اسامی مذهبی استفاده کند، شعرش آیینی است، که این ذهنیت کاملا غلط است. وقتی بسیاری از شعرهایی را که به نام آیینی سروده شده‌اند بررسی می‌کنیم می‌بینیم ظاهر آیینی دارند اما در محتوا و مضمون در تقابل با آموزه‌های آیینی هستند، یعنی اصلا ارزش‌های دینی و معارف توحیدی در این اشعار مغفول است و هیچ نکته و حکمت آموزنده‌ای در آن‌ها نیست؛ فقط ظاهرشان دینی است. باید به محتوا و مضمون شعر آیینی توجه داشته باشیم. شعر آیینی باید موضع و سیرتش آیینی باشد، یعنی فقط در صورت‌گرایی و فرم متوقف نشویم. اتفاقا صورت‌پرستی یکی دیگر از آفت‌هایی‌ است که این روزها گریبان‌گیر شعر آیینی‌ است؛ یعنی به صرف این‌که در شعری از واژگان آیینی استفاده شده اسمش را شعر آیینی می‌گذاریم.

اسماعیلی در پایان گفت: برخلاف عقیده بسیاری، حافظ و پروین اعتصامی آیینی‌ترین شاعران روزگار ما هستند چرا که این‌ها به سیرت دین توجه کرده‌ و سلوک دینی جامعه را مورد نقد قرار داده‌اند، آن‌ها پیام‌ها و آموزه‌های اصیل دینی را در شعرشان به تصویر کشیده‌ و روایت کرده‌اند و این‌هاست که یک شعر را به شعر آیینی اصیل تبدیل می‌کند.