احیاگر اصالت‌های گذشته

راضیه تجار، در یکی از محلات قدیمی تهران به سال ۱۳۲۶ چشم به جهان گشود. خود بر این باور است که قصه‌های دل‌انگیز و تأثیرگذار مادربزرگ بود که او را به سرزمین سحرانگیز و جذاب داستان‌نویسی کشاند. شوق نوشتن و قلم در دست گرفتن آنچنان در نهانخانه وجودش رخنه کرده بود که بعد از بیست و هشت سال خدمت در آموزش و پرورش و فارغ‌التحصیل شدن در رشته روانشناسی در سال ۱۳۶۴ به صورت حرفه‌ای به این وادی کشیده شد. تجار جدای از خلق انواع گونه‌های ادبیات داستانی، چون رمان، داستان بلند، داستان کوتاه و زندگینامه داستانی به تربیت و تعلیم هنرجویان داستان‌نویسی تمایل داشته و دارد و از میان جمع کثیری از علاقه‌مندان به نوشتن، نویسندگان شاخصی را به جامعه ادبی معرفی کرده است.

استفاده درست و دقیق از عناصر داستانی، چون نثر، مضمون، فضاسازی، شخصیت‌سازی، بومی‌گرایی و شیوه روایتی زنانه را می‌توان نشانه توانمندی این نویسنده و ماندگار بودن آثارش دانست. تجار بیش از حد تصور به عنصر نثر و لحن راویان داستانش تأکید دارد، به گونه‌ای که آثار او تا حدودی به سمت داستان‌های ساختارگرایانه پهلو می‌زند. اما بهره‌گیری از دیگر عناصر داستانی باعث شده تا آثار تجار به تدریج برای خود هویت مستقلی پیدا کند و تا حدی پیش رود که به دست یازیدن به سبک خاص نویسنده منجر بشود.

نثر او این قدرت را دارد تا مخاطب را به محض ورود به ساحت داستان مجذوب کند و باعث شود تا پاگیر رویداد‌ها و شخصیت‌ها‌ی داستانی شود. در نثر و شیوه روایتی قوام یافته آثار تجار نوعی حس زنانه‌نویسی وجود دارد. به گونه‌ای که مخاطب در صورت ندیدن نام نویسنده می‌تواند دریابد که خالق اثر یک زن است.

راضیه تجار به خوبی می‌داند که چگونه عنصر نثر را در خدمت سایر سازه‌های داستانی به کار گیرد، به همین دلیل داستان‌های او جدای طبعی لطیف، شاعرانه و رمانتیک در فضای داستان‌های نو امروزی باقی می‌ماند و می‌تواند با مخاطب این دوران رابطه حسی برقرار کند. همچنین نثر به کار رفته در آثار او از اسکلت‌بندی مستحکمی برخوردار است و نقص ندارد. ایجاد وحدت میان عناصر داستانی یاد شده باعث شده تا نظام درونی و بیرونی داستان‌هایش استوار شود.

نویسنده در غالب داستان‌های خود اصالت‌ها و ارزش‌های زیبای جامعه سنتی قدیم را درشت‌نمایی کرده است. او تمام اندوخته‌ها و تجارب ناب از دست رفته قدیم را دوباره در پیشگاه چشمان مخاطب باز‌آفرینی می‌کند. گویی قصد دارد تمامی اصالت‌ها و باور‌های ارزشمند گذشته را در جامعه امروزی احیا کند. بر این اساس، داستان‌های تجار مملو از مضامین اخلاق‌گرایانه و انسان‌دوستانه است. جدای از مسائل مطروحه، تجار به عنصر فضاسازی بسیار اهمیت می‌دهد. بر این اساس مخاطب خیلی سریع خود را در فضای داستانی و حال و هوای آن احساس می‌کند. طبیعت، گل‌ها، اشیا نمادین و حتی بنا‌های قدیمی سنتی تهران قدیم در بسیار‌ی از آثار نویسنده به تصویر کشیده شده‌اند؛ لذا آثار او در گونه ادبیات بومی قرار می‌گیرد و باعث ماندگاریشان می‌شود. بی‌شک آثاری که از فضا و حس و حال ادبیات غرب گرته‌برداری شده است، دوام نمی‌آورد و حتی برای مخاطبان غربی هم جذاب نخواهد بود.

تجار در حوزه شخصیت‌پردازی نگاهی روانشناختی دارد و سعی می‌کند به غور اندیشه و احساس شخصیت خود ورود پیدا کند. در واقع بخشی از داستان‌های او توجه به مکنونات درونی و حسی افراد، خاصه زنان دارد. در آثار او زنان نقش محوری را بازی می‌کنند. در زندگینامه داستان‌های تجار هم که شرح حال رزمندگان و شهداست باز زنان درشت‌نمایی شده‌اند. وی به نگارش داستان در حوزه دفاع مقدس علاقه‌مند است، اما داستان‌های او رنگ و بوی دیگری دارند و با نمونه داستان‌های نویسندگان مرد جنگ متفاوت است. تجار جدای از خلق آثار ادبی در گستره فعالیت‌های اجرایی مرتبط با ادبیات بسیار فعال و کوشاست. دبیری انجمن قلم ایران از بدو تأسیس، سردبیری نشریه ادبیات داستانی، مدرس جلسات نقد و داستان‌نویسی حوزه هنری، مسئول صفحه ادب و هنر روزنامه جام جم، همکاری با روزنامه مجله زن روز و سروش، تدریس داستان‌نویسی، عضو هیئت علمی بنیاد و جشنواره پروین اعتصامی و جایزه جلال، دو دوره دبیری جشنواره قلم زرین، کارشناسی داستان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جشنواره‌های آموزش و پرورش، عضویت در شورای فیلم‌نامه‌نویسی و ادبیات در بنیاد فارابی، همکاری با پیک «قصه‌نویسی» حوزه هنری و عضو شورای کارگاه رمان… وی سالیان متمادی داوری جشنواره‌های ادبی مختلفی، چون کتاب سال، کتاب فصل، گام اول، قلم زرین، پروین اعتصامی، نقد سال، جشنواره ادبی یوسف، کتاب سال شهید غنی‌پور، ادبیات داستانی، بنیاد شهید، بسیج و قصه‌های قرآنی را بر عهده داشته است.

از تجار آثار ماندگاری به جا مانده است،  برخی آثار او عبارتند از نرگس‌ها، زن شیشه‌ای، هفت بند بند‌های روشنایی، سفر به ریشه‌ها، شعله و شب، سنگ صبور، از خاک تا افلاک، ستاره من، برگزیده ادبیات معاصر، جایی که آسمانش آینه‌کاریست، گمان مبر که شعله بمیرد، کوچه اقاقیا، فانوسی بیفروز، زندگینامه داستانی شهید شیرودی، زندگینامه داستانی شهید بابایی، مجموعه داستان آرام شب بخیر و جای خالی آفتابگردان.

وی همچنین موفق به دریافت جوایز ادبی، چون کتاب برگزیده بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، دفتر زنان وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سطر‌های سرخ از بنیاد شهید شده است. راضیه تجار همچنین به عنوان زن برگزیده ادبیات هشت سال دفاع مقدس شناخته و رمان «کوچه اقاقیا»ی وی برگزیده یک دهه از سوی آموزش و پرورش شده است.