مصاحبه خانم مریم بیرق با خبرگزاری فارس
مریم بصیری: اثری که در ارتباط با توده مردم نباشد، در حاشیه است
منتقد ادبی در خصوص رسالت نقد اجتماعی آثار ادبی گفت: هواداران نقد اجتماعی، رسالتی اجتماعی برای ادبیات قائل هستند و بر این باور که کتاب و یا هر اثر هنری دیگر در ارتباط با توده مردم باید باشد.
به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، یکی از بخشهای ادبیات در کنار آموزش و اقتباس و … حوزه نقد هم است که به لحاظ اهمیت جایگاه بالاتری نسبت به سایر عرصههای ادبیات و قلم دارد. اما در کشور ما نقدهای محفلی، گعدهای و دانشگاهی دچار سردی شده و نتیجه خود را روی کیفیت آثار چاپ شده هم میگذارد. با مریم بصیری نویسنده آثاری چون «دخیل عشق» و منتقد ادبی در این باره به گفتوگو نشستیم.
بصیری در خصوص ویژگیهای نقدادبی گفت: «نقد باید چنان فراگیر و قابل فهم باشد که بتواند تمام اقشاری که کتاب را میبینند؛ از خواننده و نویسنده حرفهای گرفته، تا عامترین مخاطب را هم در بر بگیرد. برای چنین نقدنویسی الگوی خاصی نمیتوان ارائه کرد. گاهی موضوع یک اثر ایجاب میکند موضوع نقد به مضمون کتاب اختصاص یابد و گاهی شیوه یک کتاب باعث میشود نقد به جنبههای ساختاری و علل موفقیت و یا عدم موفقیت نویسنده در انتقال زبان و نثر محدود شود؛ گاهی هم به هر دو جنبه پرداخته میشود. آنچه مهم است، این است که منتقد باید با نظریههای جامعهشناسی ادبیات و رویکرد نقد جامعهشناسی آشنا باشد تا نوشتهاش بازتابی از شرایط معاصر باشد.»
این نویسنده و منتقد ادبی در ادامه با اشاره به ساختار نقد ادبی، نحوه نقد در آثار ادبی را اینطور بیان کرد: «نقد ادبی به دو صورت نظری و عملی به نویسنده کمک میکند. نقد نظری به ماهیت، اصول و معیارهای شناخت، تفسیر و تعبیر آثار و روشهای آسیبشناسی اثر میپردازد و معیارهای سنجش اثر براساس مبانی فکری و اصول اخلاقی منتقد است.
بصیری اضافه کرد: نقدها یا نقد تاریخ ادبیات هستند که شامل نقد پژوهشها، متون کلاسیک، تاریخ ادبیات، فرهنگ و… میشوند یا ارزیابی و تفسیر ادبی موضوعات آکادمیک هستند و یا به بررسی کتابها در رسانههای مکتوب و مجازی خلاصه میشوند. منتقد هر چند میتواند در سبکها و شیوههای مختلفی نقدش را بنگارد، اما در یک نگاه کلی، نقد ساختارگرا و یا فرمگرا خواهد بود و دیگر شکلهای نقد، در یکی از این دو گروه، خواهد گنجید. هواداران نقد اجتماعی، رسالتی اجتماعی برای ادبیات قائل هستند و بر این باورند که کتاب و یا هر اثر هنری دیگر در ارتباط با توده مردم و تاثیر بر آنهاست که هویتمند میشود.
این نویسنده ادامه داد: اثری که فاقد این کارکرد باشد، عملاً در حاشیه است. رد پای چنین تفکری را میتوان در نظرات فیلسوفانی چون کارل مارکس جستجو کرد. از نگاه وی ارزش یک اثر ادبی در نسبت آن با واقعیت سنجیده میشود و واقعیت، عبارت است از شرایط و متغیر عینی. از این دیدگاه، هر اثری در حوزه ادبیات باید ابعاد رئالیستی داشته باشد و رئالیسم در ادبیات چیزی نیست، جز بازتاب عینی واقعیتهای اجتماعی موجود. پس واقعیت، محور اصلی نقد اجتماعی است و این نقد با توجه به جهات گستردهای که دارد، میتواند به گرایشهایی از جمله نقد سیاسی، نقد جامعهشناختی و… منجر شود.»
نویسنده «عروس قریش» با اشاره به نقد فرمگرایی، ویژگیهای این شاخه نقد ادبی را بیان کرد: «در نقد فرمگرا یا صورتگرا، نحوه بیان اثر، مورد ارزیابی قرار میگیرد. نقد فرمگرا در سایه تعالیم فرمالیستی به «چه گفتن» چندان بهایی نمیدهد؛ بلکه «چهگونه گفتن» و ساختار کلی اثر را مورد قضاوت قرار میدهد. ایدئولوژی نهفته در اثر در قالب محتوا یا مضمون و پیام در نقد ساختاری مطرح است و نقد فرمگرا بدان پافشاری نمیکند. در نقد فرمگرا بحث بر سر آن است که آیا نویسنده مسیر و قالب درستی برای انتقال معنا به مخاطب، انتخاب کرده است یا خیر. فرمگرایی در نقد، در واقع واکنشی در برابر شیوه اجتماعی نقد است که اثر را در مقایسه با واقعیت میسنجد. نقد فرمالیستی از آن رو دشوار است که از همان آغاز به مقابله با نقدی دیرینه رفته است.»
منبع خبر: خبرگزاری فارس
http://fna.ir/1qjdqj 🔗
فراخوان بیست و دومین دورۀ جشنواره قلم زرین
۲ اسفند ۱۴۰۲فراخوان بیست و دومین دوره جشنواره قلم زرین انجمن قلم ایران خرسند است آغاز به کار بیست و دومین دوره جشنواره قلم زرین...
دبیر جشنواره “قلم زرین” معرفی شد
۹ بهمن ۱۴۰۲دبیر بیست و دومین دورۀ جشنواره قلم زرین معرفی شد. با تصویب هیأت مدیره انجمن قلم ایران ، «جواد کامور بخشایش» دبیر بیست...
بیانیه انجمن قلم ایران در محکومیت حادثه تروریستی کرمان
۱۷ دی ۱۴۰۲————– 🔻 بیانیه انجمن قلم ایران در محکومیت حادثه تروریستی کرمان ————- به نام منتقم خون شهیدان «جنایتکاران سنگدل از هم اکنون آماج قطعی...
فراخوان سومین جشنواره ادبی فلسطین
۸ آذر ۱۴۰۲بسم الله الرحمن الرحیم —————- فراخوان سومین جشنواره ادبی فلسطین —————- مقام معظم رهبری: ما یقین داریم با ادامۀ مبارزات مردم مسلمان فلسطین...
بیانیه انجمن قلم ایران در حمایت از عملیات «طوفان الاقصی»
۱۷ مهر ۱۴۰۲بسم الله قاصم الجبارین «ما یقین داریم با ادامهی مبارزات مردم مسلمان فلسطین و حمایت جهان اسلام، فلسطین به فضل الهی آزاد میشود...
جلسه مجمع عمومی سالیانه ۱۴۰۲
۱۳ مهر ۱۴۰۲باسلام؛ به اطلاع میرساند: مجمع عمومی عادی(سالیانه) انجمن قلم ایران روز یکشنبه مورخ ۲۳/۰۷/۱۴۰۲ از ساعت ۱۵ الی ۱۷ در محل سالن انجمن قلم...
اسامی برگزیدگان بیست و یکمین جایزه قلم زرین معرفی شدند
۲۰ تیر ۱۴۰۲اسامی برگزیدگان و شایسته تقدیر بیست و یکمین جایزه قلم زرین معرفی شدند: بخش نقد و پژوهش ادبی: شایسته تقدیر: گونه شناسی نثر...
بیانیه دبیر بیست یکمین جشنواره قلم زرین
۲۰ تیر ۱۴۰۲«به نام خداوند لوح و قلم» ن و القلم و مایسطرون سوگند به قلم و آنچه مینویسند سوره مبارک قلم آیه نخست بیانیه...