“تجار: بعد از انقلاب زنان در ادبیات جسارت پیدا کردند/ آرمین: با فرهنگ بومی می‌توانیم به ادبیات جهانی نفوذ کنیم”

 در این مراسم سعیده حسینجانی، علیرضا قزوه، پروفسور افتخار حسین عارف، دکتر فاضل نظری، سیدعلی موسوی گرمارودی، محمدرضا سرشار، نجمه شبیری، راضیه تجار، منیژه آرمین، فرزانه اعظم لطفی، محمدرضا بایرامی، عزیز مهدی حضور داشتند. 

سعیده حسینجانی مدیر مرکز ترجمه حوزه هنری در ابتدای این برنامه رونمایی با اشاره به ۱۵ کتاب این مرکز، گفت: این محصولات حاصل یک سال فعالیت مرکز ترجمه هستند و تلاش ما و همکاران‌مان در مرکز، تولید محتوایی فاحر و پیراسته است. از هر شاعر و نویسنده‌ای در این مجموعه دو یا سه اثر انتخاب شده است و آثار ترجمه شده در حوزه‌های شعر، رمان، داستان کوتاه، آنتولوژی و نقدو نظر است.

حسینجانی با اشاره به این که ما در این راه امیدوارانه پیش می‌رویم، ادامه داد: یکی از بخت‌های ما این بود که مترجمان ما شاعر هم بودند و نهایت کوشش خود را در این راستا انجام دادند. در مراحل ویراستاری، چاپ و توزیع از خود اهالی ترجمه استفاده کردیم. دغدغه این بود که ترجمه‌ای را انتخاب کنیم که از حیثیت ادبی خود دفاع کند. 

در ادامه این مراسم، سیدعلی موسوی گرمارودی شاعر گفت: این سعادت را داشتم که از حدود ۳۰ سال قبل کارهایم به زبان ایتالیایی و روسی و به خط لیریک برگردانده و ترجمه شد. خودم این افتخار را دارم که مترجم قرآن، صحیفه سجادیه و نهج البلاغه بودم. او در ادامه قطعه شعری را با مطلع «ای هوش آنان کاندرین دنیای بد/عمر را در کار خوب مهربانی کردند» خواند.

قزوه:‌ «فرنگیس»، «دا» و «دختر شینا» باید به زبان‌های دیگر ترجمه شوند 

علیرضا قزوه مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری در ادامه درخصوص آثار و کتاب‌های موجود گفت: این جلسه برای رونمایی از ۱۷ اثر برگزار می‌شود و تعداد تکمیل شده این مجموعه بیشتر است و بسیاری از آثار در دست انتشار هستند. خانم شبیری آثار را به اسپانیایی و آقای وارانت آثار را به ارمنی ترجمه کردند. ترجمه کتاب‌ها به زبان استانبولی و کردی نیز در حال آماده سازی است. این مجموعه کارهایی است که نیازمند یک دوره ۴۰ ساله برای نشان دادن فرهنگ‌مان هستیم.

قزوه ادامه داد: ادبیات ما نسبت به کشورهای سطح اول جهان چیزی کم ندارد. زبان اردو باید جدی گرفته شود و ما در این زمینه غفلت کردیم که نتوانستیم طی این سال‌ها با همسایه‌های خود با این زبان تکلم کنیم. یک میلیارد جمعیت به زبان اردو صحبت می‌کنند و ما هیچ قدمی در این رابطه برنداشته‌ایم.

مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری توضیح داد: رضا امیرخانی و محمدرضا سرشار در این زمینه تلاش کردند اما مرکز منسجمی برای ارائه آثار نبوده است. یکی از اولویت‌های جدی ما امسال می‌تواند پرداختن به موضوع ترجمه باشد. بسیاری از آثار سلمان هراتی، قیصر امین پور، سهراب سپهری و فروغ فرخ‌زاد در کشورهای همسایه مورد استقبال قرار گرفته است. 

وی افزود: این مجموعه‌ها می‌تواند ادامه دار باشد و تکمیل شود. حدود ۲۰ الی ۳۰ کتاب منتشر شده که امکان برگزاری جلسات نقدوبررسی برای همه آنها وجود دارد. کتاب «فرنگیس» درباره ادبیات دفاع مقدس، «دا» و «دختر شینا» باید به زبان‌های دیگر ترجمه شود و همه آنها خواهان دارند. همچنین مجموعه‌ای از شعر معاصر را انتخاب و برای همکارانم در لاهور فرستادم که از آن استقبال خوبی شد.

قزوه با بیان اینکه صاحب ادبیات بالنده و رشید هستیم، گفت: این ادبیات حاصل تأمل سه دهه کار است و این بخشی از فعالیت‌هایی است که باید انجام شود تا به مکتب و سبک ادبی انقلاب اسلامی برسیم. به نظرم به این مکتب و سبک رسیده‌ایم و تنها نیازمند ترجمه و معرفی آن هستیم.

رئیس موسسه فرهنگی اکو: شعر معاصر ایران کم‌تر ترجمه شده است

در ادامه این مراسم پرفسور افتخار حسین عارف رئیس موسسه فرهنگی اکو گفت: شاعران نوعی از بیماران به این معنی به حساب می‌آیند که نمی‌توانند مقابل بدی‌ها سکوت کنند. تمام عمرم را صرف شعر خواندن کردم و شعر کلاسیک ایران را می‌شناسم اما شعر معاصر کم ترجمه شده و کمتر آن را می‌شناسند. 

رئیس موسسه فرهنگی اکو ادامه داد: پس از پیروزی انقلاب کشورهای غربی نسبت به ادبیات نظر خوبی نداشتند و در کتابخانه‌های بزرگ کشورهای خارجی علیه انقلاب اسلامی کتاب‌های بسیاری یافت می‌شد. وقتی به ایران آمدم، متوجه شدم علیرضا قزوه این را درک کرده است که تا خودمان ادبیات‌مان را به کشورهای دیگر معرفی نکنیم، امکان انتشار ندارد. 

وی افزود: اولین کتاب در ایران ترجمه گزیده شعر معاصر ایران به زبان هندی بود که در هندوستان به چاپ رسید و از آن استقبال شد. شاعران از زمان نیما تا شعر معاصر در این کتاب حضور داشتند. وقتی متوجه آثار بانوان ایرانی شدم، در جهان به خوبی این شعرها کمتر دیدم. در اکثر نقاط دنیا برای ترجمه کار می‌شود اما بیشتر برای درآمدزایی است. مترجم باید به هر دو زبان تسلط کامل داشته باشد.

رئیس موسسه فرهنگی اکو عنوان کرد: باید اولویت کتاب‌هایی که می‌خواهیم ترجمه کنیم با زبان سازمان ملل باشد. اگر به انگلیسی ترجمه شود، در آن واحد امکان ترجمه به عربی نیز وجود داشته باشد. کار دیگر این است که ۱۰ کتاب در حوزه دفاع مقدس باید ترجمه شود و نباید بترسیم و حرف خود را به مردم برسانیم. ترجمه کتاب«دا» را دیدم و گفتند ایراداتی دارد اما اشکالی ندارد و این کتاب را در شهرهای کوچک پاکستان مردم می‌خوانند.

در ادامه این مراسم با حضور علیرضا قزوه، محمدرضا سرشار، راضیه تجار و سیمین دخت وحیدی از پرفسور افتخار عارف به خاطر تلاش در زمینه گسترش ادبیات فارسی و توسعه اشتراکات بین کشورهای همسایه تقدیر شد.

شبیری: نیازمند معرفی ایران هستیم

نجمه شبیری استاد دانشگاه دیگر سخنران این مراسم بود. او گفت: به شدت خودمان و ایران را باور دارم. چندین سال خارج از کشور زندگی می‌کردم اما به دلیل اینکه به خودم و تفاوت‌هایی که با دیگران داشتم، معتقد بودم، پیشرفت کردم. به نظرم اگر مدل خودمان لباس بپوشیم و حرف بزنیم، پیشرفت می‌کنیم. به ایرانی بودنم افتخار می‌کنم و فکر می‌کنم نیازمند معرفی ایران هستیم.

سرشار: مترجمان متعهد سفیران فرهنگی ما هستند

محمدرضا سرشار نویسنده انقلاب اسلامی در بخش دیگری از این مراسم رونمایی به ایراد سخن پرداخت. او در بخشی از سخنان خود گفت: مترجمان متعهد و رایزنان فرهنگی آگاه، سفیران فرهنگی ما در کشورهای مختلف هستند و به اندازه خود نویسنده در ترویج فرهنگ سهم دارند. 

آرمین: با فرهنگ بومی می‌توانیم به ادبیات جهانی نفوذ کنیم

منیژه آرمین مدرس و عضو هیأت علمی دانشگاه نیز در ادامه مراسم گفت: اهمیت ترجمه در جهانی شدن ادبیات است. ضرورت این موضوع بسیار احساس می‌شود چون هنر و ادبیات خیلی بیشتر از سیاست انسان‌ها را به یکدیگر نزدیک می‌کند. اولین رمان که خواندم یک کتاب ترجمه بود و قبل از آن تنها داستان کودکانه خوانده بودم. تا آن زمان فکر می‌کردم تمام دنیا، عبارت از کوچه و خیابان ماست و باورم نمی‌شد که دنیا بزرگ‌تر از این باشد. 

آرمین ادامه داد: شکی نیست ادبیات کهن ما بسیار غنی است و بهترین داستان های منظوم را در ادبیات داریم و اگر کسی شروع می‌کند به نظر می‌رسد، هیچ پایانی برای آن نیست. با تمام علاقه‌ای که به متون کهن دارم، باید بپذیریم که ادبیات داستانی به معنای امروزی بعد از مشروطیت در ترجمه آثار ادبی غربی به وجود آمد.

وی افزود: ما فقط از لحاظ ترجمه ادبیات داستانی هزارویکشب را داشتیم که از عربی به فارسی ترجمه شده بود. ترجمه آثار ایرانی بعد از ظهور اسلام در اسپانیا به وجود آمد و منشا آثار مهمی بود. کمدی الهی دانته یکی از چند کتاب مهم ادبیات غرب از لحاظ محتوایی است و موضوع آن تجسم بهشت و برزخ و دوزخ است و بسیاری درباره آن نظر دادند و بسیاری معتقدند دانته بعد از تبعید، از ترجمه کتاب‌های ارداویراف‌نامه، معراج نامه و سیرالعباد الی المعاد تأثیر گرفته است. 

این عضو هیأت علمی دانشگاه خاطرنشان کرد: خیلی می‌شنویم که طوری بنویسید که زبان‌مان بین‌المللی باشد اما این برعکس است و باید فرهنگ ما بومی باشد و تنها از این شیوه می‌توانیم به ادبیات جهانی نفوذ کنیم. در ادبیات داستانی باید شخصیت‌های ما ایرانی باشد و شخصیت ها را باید در شرایط خود قرار دهیم تا جهانی شود.

تجار: بعد از انقلاب زنان در ادبیات جسارت پیدا کردند

در ادامه این مراسم راضیه تجار نویسنده انقلاب با بیان اینکه امروز رویاهای کودکی من با واژه‌ها به حقیقت پیوسته است، گفت: سال گذشته خانم حسینجانی از ترجمان مهر صحبت کرد و از من خواست که کارهایی را ترجمه کنند. به تمام کسانی که آثارشان در این مجموعه حضور دارد، تبریک می‌گویم. بعد از انقلاب زنان به اندازه زیادی جسارت پیدا کردند به اندازه‌ای که که امروز ۹۰ درصد حاضران در کلاس داستان‌ام زنان هستند. 

لطفی: ترجمه بهترین ابزار برای دریافتن خود است

فرزانه لطفی عضو هیأت علمی زبان اردو و عضو شورای ترجمه نیز گفت: همه اساتید فرهنگی از فرار مغزها می‌ترسند اما به نظرم جا انداختن این مسأله برای دانشجوی امروز سخت است. ترجمه، ابزاری است که می‌تواند فرهنگ غنی ایران را منتقل کند. اول باید بدانیم خودمان چه ماهیتی داریم و نیازمند خودشناسی هستیم و بعد اقدام به ترجمه کنیم. متأسفانه برخی از بزرگان فرهنگ ما هنوز کشورمان را نمی‌شناسند اما مردم اردو شیفته زبان فارسی هستند. 

وی عنوان کرد: فکر می‌کنم مرکز ترجمان مهر و دانشکده علامه طباطبایی باید به صورت گروهی درباره فرهنگ‌های از بین رفته صحبت کنند و نوعی بازبینی صورت گیرد که بدانیم در کجا قرار داریم. ترجمه بهترین ابزار برای دریافتن خودمان است.

یوسفی: این کتاب‌ها معرف شعر سرزمین‌مان به جهان است

فریبا یوسفی نیز در ادامه این مراسم رونمایی گفت: این کتاب‌ها معرف شعر سرزمین‌مان به جهان است و در حال حاضر ماکت‌ها آماده شده است. برای بازنگری شعرهایم آماده‌ام چراکه به واسطه شعرها قرار است معرفی شوم. وی سپس قطعه شعری با این مطلع خواند:  چه محشری پس از آن مرگ باغبان کرده است/ به دست معجزه از خاک ارغوان کرده است

نظری: ترجمه فرهنگ ایران اسلامی به زبان‌های دیگر یک ضرورت است

در ادامه فاضل نظری شاعر و معاون هنری حوزه هنری با بیان اینکه سعیده حسینجانی در  مرکز ترجمه حوزه هنری زحمات زیادی کشیده است، گفت: ضرورت دارد فرهنگ ایران اسلامی به زبان‌های دیگر ترجمه شود و وقتی به نام ایران بر می‌خوریم دوست داریم در یک منظومه معرفتی ایران را با سرمایه فرهنگی آن بشناسیم.

فاضل نظری در ادامه چند بیت از اشعار خود را خواند: هرچه آیینه به توصیف کند نشد/ آه، تصویر تو هرگز به تو مانند نشد/ گفتم از قصه عشقت گرهی باز کنم/ به پریشانی گیسوی تو سوگند نشد

کاکایی: نهضت ترجمه در کشورهای هم‌کیش ما هم ایجاد شود

عبدالجبار کاکایی شاعر انقلاب نیز با بیان اینکه این صحبت و تلاش‌ها نشانه مظلومیت ادب فارسی است و با امیدواری نسبت به اینکه نهضت ترجمه در کشورهای هم‌کیش ما به وجود آید، شعر زیر را خواند:

این روزها به هرچه گذشتم کبود بود/ هر سایه ای که دست تکان داد، دود بود/ این روزها ادامه ی نان و پنیر وچای/  اخبار منفجر شده ی صبح زود بود/  جز مرگ پشت مرگ خبرهای تازه نیست/  محبوب من چقدر جهان بی وجود بود 

در ادامه عزیز مهدی شاعری از هند نیز شعری را با این مطلع خواند: صلایی آشنا دارد، مرا از دور می خواند/ دو چشمش بیتی از آن مستی مستور می‌خواند 

شعرخوانی مصطفی علی پور حسن ختام برنامه بود و پس از مراسم رونمایی از ۱۵ محصول مرکز ترجمه حوزه هنری با عنوان «ترجمان مهر» رونمایی شد.

برای رونمایی از کتاب ها فاضل نظری، علیرضا قزوه، پرفسور، افتخار عارف، عبدالجبار کاکایی، راضیه تجار، محمدرضا سرشار، منیژه آرمین، نجمه شبیری، سعیده حسین جانی، مصطفی علی پور و جمعی از اساتید و فرهنگ دوستان روی سن آمدند تا عکسی به یادگار بگیرند. 

۱۵ کتابی که در مراسم «ترجمان مهر» رونمایی شدند عبارتند از:

۱ـ نقش‌های رنگ‌رنگ، ترجمه گزیده شعر شاعران معاصر ایران به زبان اردو (انتخاب: دکتر علیرضا قزوه، مصطفی علی‌پور، محمّدجواد آسمان، ترجمه: احمد شهریار) به دو صورت دوزبانه و تک‌زبانه.

۲ـ آنتولوژی شعر معاصر ایران، ترجمه گزیده شعر شاعران معاصر ایران به زبان فرانسه (انتخاب: دکتر علیرضا قزوه، مصطفی علی‌پور، محمّدجواد آسمان، ترجمه: فریده مهدوی دامغانی)

۳ـ شعر مدرن ایران، ترجمه گزیده شعر شاعران معاصر ایران به زبان انگلیسی (انتخاب: دکتر علیرضا قزوه، مصطفی علی‌پور، محمّدجواد آسمان، ترجمه: دکتر عزیز مهدی)

۴ـ قرار ما نزد این شعر، ترجمه گزیده شعر شاعران معاصر ایران به زبان عربی (انتخاب: دکتر علیرضا قزوه، مصطفی علی‌پور، محمّدجواد آسمان، ترجمه: موسی بیدج)

۵ـ دریایی به گستره زندگی، ترجمه گزیده شعر شاعران معاصر ایران به زبان ترکی آذری (انتخاب: دکتر علیرضا قزوه، مصطفی علی‌پور، محمّدجواد آسمان، ترجمه: وحید طلعت) با دو رسم‌الخط تبریز و باکو.

۶ـ دختران حوّا، ترجمه گزیده شعر زنان شاعر معاصر ایران به زبان اردو (انتخاب: فریبا یوسفی، ترجمه: احمد شهریار)

۷ـ فانوس یادها، ترجمه گزیده داستان‌های کوتاه زنان نویسنده معاصر ایران به زبان عربی (انتخاب: راضیه تجّار، ترجمه: حوراء میلانی)

۸ـ من او، ترجمه رمان «منِ او» به زبان عربی (نوشته: رضا امیرخانی، ترجمه: محمّدجواد علی، عقیل خورشا)

۹ـ قصّه‌های سبلان، ترجمه دو داستان نوجوان «کوه مرا صدا زد» و بر لبه پرتگاه» در یک مجلّد به زبان عربی (نوشته: محمّدرضا بایرامی، ترجمه: أمل إبراهیم)

۱۰ـ فرنگیس، ترجمه «خاطرات فرنگیس حیدرپور» به زبان انگلیسی (خاطره‌نگار: مهناز فتاحی، ترجمه: مهدی محمّدی)

۱۱ـ اگر بابا بمیرد، ترجمه داستان نوجوان «اگر بابا بمیرد» به زبان روسی (نوشته: محمّدرضا سرشار؛ رضا رهگذر، ترجمه: دکتر آنا برزینا)

۱۲ـ اگر بابا بمیرد، ترجمه داستان نوجوان «اگر بابا بمیرد» به زبان اسپانیایی (نوشته: محمّدرضا سرشار؛ رضا رهگذر، ترجمه: دکتر نجمه شبیری)

۱۳ـ اگر بابا بمیرد، ترجمه داستان نوجوان «اگر بابا بمیرد» به زبان هندی (نوشته: محمّدرضا سرشار؛ رضا رهگذر، ترجمه: دکتر عزیز مهدی)

۱۴ـ اگر بابا بمیرد، ترجمه داستان نوجوان «اگر بابا بمیرد» به زبان انگلیسی (نوشته: محمّدرضا سرشار؛ رضا رهگذر، ترجمه: دکتر عزیز مهدی)

۱۵ـ اگر بابا بمیرد، ترجمه داستان نوجوان «اگر بابا بمیرد» به زبان اردو (نوشته: محمّدرضا سرشار؛ رضا رهگذر، ترجمه: احمد شهریار).