گفتگوی تفصیلی «نسیم آنلاین» با رضا رسولی نویسنده “روایت ناتمام”: مصاحبه منتشرنشده‌ای از شهید‌‌ستاری در “روایت ناتمام” آمده است/ کتاب در هفته دفاع مقدس رونمایی می‌شود.

گروه فرهنگی «نسیم آنلاین»؛ کتاب “روایت ناتمام” نوشته رضا رسولی به شهید سرلشگر خلبان منصور ستاری از فرماندهان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد.
این کتاب حاصل گفت‌وگوی نویسنده با خانواده، دوستان و هم‌رزمان فرماندهان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است که انتشارات روایت فتح آن را در سیزدهمین جلد از مجموعه «از چشم‌ها»‌ی خود منتشر کرده است.
برای همین به سراغ رضا رسولی رفتیم تا او برایمان از مراحل نوشتن این کتاب بگوید.
«نسیم آنلاین»: چه شد که به سراغ این موضوع رفتید؟ یا به تعبیر دیگر نوشتن در مورد شهید ستاری را خودتان انتخاب کردید یا به شما پیشنهاد شد؟
روایت ناتمام به سراغ من آمد
رضا رسولی: در عرصه نویسندگی عموما آدم ها به سراغ موضوعات می روند اما اگر این عرصه با مسائل اعتقادی آمیخته شود به نظرم این افراد هستند که برای نوشتن از سوی سوژه انتخاب می شوند؛ من فکر می کنم “روایت ناتمام” به سراغم آمده و روزی معنوی ام بود که در میان فرماندهان متعدد شهیدی که داریم توفیق پیدا کردم زندگی نامه شهید دانشمند منصور ستاری را بنویسم از این حیث با این که در ظاهر نوشتن این کتاب پیشنهاد انتشارات روایت فتح بود اما در باطن بنظرم لطف شهید شامل حالم شد تا بتوانم پیرامون ایشان کتابی را بنویسم.
«نسیم آنلاین»: تحقیق کتاب به چه صورت بوده است؟ برای نوشتن “روایت ناتمام” سراغ چه منابعی رفتید؟
رضا رسولی: کتاب های روایت فتح غالبا به این صورت است که یک گروه کار تحقیق و جمع آوری مستندات پیرامون سوژه را انجام می دهند و مصاحبه های لازم را می گیرند پس از این مرحله، مستندات به نویسنده داده می شود تا بر اساس آن کار نگارش کتاب شروع شود. در زمینه این کتاب هم چنین روندی طی شد، یعنی دوستانی زحمت تحقیق و مصاحبه در مورد شهید را کشیدند و بنده آن را با زبان ادبیات نوشتم.
فقط در بخش اول کتاب که همان زندگی نامه خودگفتار شهید است، مصاحبه ای که استفاده شده در زمان حیات از ایشان گرفته شده و طبیعتا محصول کار روایت فتح نیست.
«نسیم آنلاین»: این مصاحبه ای که به آن اشاره کردید جایی هم منتشر شده بود؟
رضا رسولی: نه این مصاحبه جایی منتشر نشده بود. ظاهرا در همان هنگام دوستانی از حوزه هنری به محضر شهید رسیده بودند و از ایشان در سلسله جلساتی مصاحبه هایی پیرامون زندگی شان تهیه می کردند که این مصاحبه ها به دلیل شهادت ایشان ناتمام می ماند و ما در این کتاب از آن استفاده کرده ایم.
«نسیم آنلاین»: اسم کتاب هم برگرفته از این مصاحبه های ناتمام است؟
رضا رسولی: پیشنهاد من برای نام کتاب “آسمان روزی” و برای فصل اول “روایت ناتمام” بود اما مسئولین محترم انتشارات به این جمع بندی رسیدند که این نام ها بر عکس استفاده شوند که همین گونه نیز شد و البته اسم خوبی هم است و با کتاب تناسب خوبی دارد.
«نسیم آنلاین»: در استفاده از مصاحبه ها در کتاب، تغییر خاصی در محتوا یا لحن و کلام داده شده است؟
به مصاحبه‌ها شیوه روایت خودگفتار دادم
رضا رسولی: من به این مصاحبه ها به ویژه مصاحبه شهید ستاری شیوه روایت خودگفتار دادم که در خوانش مکتوب جذابیت ها و شاخصه های لازم را داشته باشد. در واقع این متن یک مصاحبه مطبوعاتی نیست بلکه تلاش کردم با استفاده از این ماده خام، یک متن ادبی و قابل قبول از زبان شهید والامقام تهیه کنم.
البته جذابیت ها و شیوایی های متن از خود شهید و بیان ایشان است اما کار من به عنوان نویسنده این بود که متن مصاحبه را منقح و خوش خوان و متناسب با قالب این کتاب کنم.
در مورد همسر شهید نیز همین روند طی شد. یعنی مصاحبه گرفته و پیاده شد بنده هم سعی کردم با یک تم روایی و نظم و انسجام بخشی به بخش های مختلف آن را با پایبندی کامل به گفتار و سخنان ایشان، تنظیم و به شکل روایی عرضه کنم. همین روند در خصوص بخش خاطرات همرزمان شهید ستاری نیز طی شد.
این توضیح را در مورد برخی مجموعه آثار روایت فتح باید بدهم که نویسنده نمی تواند تخیل کند و باید واقعیت را فقط بیان کند به همین دلیل گفتار مصاحبه شونده در بسیاری اوقات از زیبایی های ادبی و شیوایی خالی است به بیان دیگر نویسنده جواهری را در اختیار دارد که در بین سنگ های دیگر پنهان شده و موظف است با استفاده از مهارتش این جواهر را جدا کرده و به خوبی در برابر چشم قرار دهد.
«نسیم آنلاین»: حجم مصاحبه هایی که به شما داده شد به همین اندازه ای است که در کتاب می خوانیم؟
رضا رسولی: نه بیشتر از این بود. همسر شهید، سرکار خانم حمیده پیاهو خودشان دبیر بازنشسته اند و انسان فرهیخته ای هستند به همین دلیل شیوایی بیان، دوری از حشو و تناسب توصیفات و توضیحات ایشان خیلی در کار به ما کمک کرد.
در مورد همرزمان شهید ما با دو مساله مواجه بودیم یکی کهولت سن برخی از این افراد که باعث شده بود خاطرات را به صورت پراکنده یا مبهم بیان کنند یا این که برخی از این بزرگواران اینقدر درگیر ملاحظات حفاظتی بودند که به سختی می شد از بین سخنانشان نکته خوبی استخراج کرد. در همین جا من خواهش می کنم از عزیزان و بزرگان نظامی که در عرصه تاریخ شفاهی اگر بنا دارند ورود کنند سعی را بر این بگذارند که در گفتگو با محققین شفاف و جامع سخن بگویند تا برای آیندگان مستندات قابل اتکا و خوبی بر جا بماند نه مسائل مبهم و غیرشفاف که باعث سردرگمی بیشتر خواهد شد.
مثلا یک مصاحبه هشتاد صفحه ای یکی از همرزمان عزیز شهید ستاری به بنده داده شد اما در نهایت با سختی توانستم هشت صفحه مطلب قابل طرح در کتاب از آن استخراج کنم که واقعا کار زمان گیری بود.
«نسیم آنلاین»: با این حساب آیا مصاحبه ای هم بوده که کلا استفاده نکرده باشید؟
رضا رسولی: نه به هیچ وجه. من تمام تلاشم را کردم هر ماده خامی که انتشارات در اختیارم می گذارد را پرورده و استفاده کنم و همانطور که گفتم جواهرات را از میان سنگ ها استخراج کرده و در کتاب بیاورم. از این حیث هیچ مصاحبه ای کنار گذاشته نشده ممکن است به جهت خوشخوان و ادبی شدن کوتاه شده باشد اما به هیچ وجه حذف نشده است.
«نسیم آنلاین»: چقدر برای نگارش کتاب زمان صرف کردید؟
نگاترش کتاب پنج ماه زمان برد
رضا رسولی: حدود پنج ماه وقت گذاشتم که سه ماه از آن کاملا پیوسته بوده و تقریبا هر شب مشغول نوشتن بودم، مدت زمانی هم صرف بازنویسی، ویراستاری و بررسی توسط مشاور و این قبیل موارد شد.
«نسیم آنلاین»: در طول زمان نگارش کتاب با خانواده شهید هم صحبتی داشتید؟
رضا رسولی: خیلی علاقه داشتم این کار را انجام دهم اما متاسفانه میسر نشد مثلا خیلی تلاش کردم با دکتر سورنا ستاری، فرزند شهید ستاری که اکنون معاون علمی رئیس جمهور هستند دیداری داشته باشم و در مورد پدرشان صحبت کنم چندین بار هم برای گرفتن وقت ملاقات تلاش کردم اما دوستان روابط عمومی آن نهاد به بنده گفتند آقای دکتر سرشان شلوغ است و در نتیجه هیچ وقت ملاقاتی به بنده برای این مساله نرسید.
«نسیم آنلاین»: شما پیش از نگارش کتاب هم با شهید ستاری آشنا بودید؟
رضا رسولی: من در دوران کودکی دوست داشتم خلبان بشوم وقتی بزرگ شدم سربازی ام در نیروی هوایی افتاد این آرزویی که داشتم در بزرگسالی به یک توفیق فاخر بدل شد و آن هم نوشتن کتاب پیرامون فرمانده دانشمند و شهید نیروی هوایی ارتش یعنی شهید منصور ستاری. پیش از نگارش کتاب هم در مورد ایشان کتاب، مقاله و مصاحبه خوانده بودم و چهره معصوم، مثبت و پر انرژی شهید ستاری را همیشه دوست داشتم اما وقتی که کتاب را می نوشتم غرق در لذت و شادی شدم.
شهید ادعای ایدئولوژیک نداشت اما مردی عمیقا معتقد بود
«نسیم آنلاین»: ویژگی خاصی از شهید، توجه شما را به خود جلب کرد؟
رضا رسولی: بله، بی ادعا بودن ایشان در عین مقام و دانش بالایی که داشتند. هم در ظواهر هم در رفتار و گفتار و سبک زندگی ایشان ادعایی نمی بینیم با این که ادعای ایدئولوژیک نداشت اما مردی عمیقا معتقد بود که برای اعتقاداتش جانانه کار کرد و در نهایت به شهادت رسید.
«نسیم آنلاین»: برای رونمایی رسمی از کتاب برنامه ای دارید؟
رضا رسولی: برای این کار جاهای مختلفی اعلام آمادگی کرده بودند اما بنا شد در هفته دفاع مقدس با همکاری دانشگاه افسری امام علی(ع) که شهید ستاری تحصیلکرده این دانشگاه هستند در خانه فرهنگ حر از کتاب رونمایی شود.