رمان «خلوت مدیر» نقد و بررسی شد؛ والایی: نوشتن از انقلاب اسلامی سخت شده است/ امامی: «خلوت مدیر» یک تلاش محترمانه و مقدس است

به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، نشست نقد و بررسی کتاب «خلوت مدیر» با حضور نویسنده اثر علی‌اکبر والایی و غلامرضا امامی منتقد در کتابخانه محقق حلی برگزار شد.

والایی در ابتدای این نشست با بیان توضیحاتی درباره کتاب «خلوت مدیر» اظهار داشت: خلوت مدیر از سوی منتقدین و مخاطبین عام و خاص با بازخوردهای فوق‌العاده خوبی همراه بوده و توانسته جای خودش را در بین مخاطبین باز کند.

وی گفت: مرحله اول موفقیت یک کتاب ارتباط با مخاطب است که درباره خلوت مدیر مرحله اول با موفقیت همراه بود. ارتباط با مخاطب برای نویسنده مهم است تا تلاش کند جاذبه‌های اثر به قدری باشد که مخاطب کتاب را زمین نگذارد. اولین بازخوردی که از این کتاب داشتم چنین بود که مخاطبین از آن لذت برده‌اند.

این نویسنده عنوان کرد: این کتاب رضایت خاطر خودم را جلب کرده است. اینکه نویسنده در قدم اول از اثر رضایت خاطر داشته باشد، یک شاخص و معیار برای قضاوت است.

والایی عنوان کرد: فضای رمان خلوت مدیر متعلق به قبل از انقلاب و دوران حکومت شاهنشاهی است. تمام فضای داستان در یک مدرسه می‌گذرد و شخصیت اصلی داستان آقای مهران است که به صورت اول شخص روایت می‌شود. محیط مدرسه نمادی از فضای کشور در آن زمانه است که به شدت بحران زده و فسادآلود است. موضوعی که بر تمام ابعاد کشور جنگ زده بود و در داستان به خوبی توصیف شده به طوری که در نهایت راهی جز دگرگونی و تحولی و انقلاب نیست.

وی خاطرنشان کرد: این رمان فضای آموزشی را بستر کارش قرار داده تا روابط نیروهای آموزشی و مشکلات را در داستان به اشکال مختلف که منجر به فضای تازه‌ای می‌شود را نشان دهد و این اتفاق می‌افتد.

این نویسنده با بیان اینکه تاریخ همواره تکرار می‌شود، مطرح کرد: هرنظامی خودش را از آلودگی دور نکند فساد در آن نظام‌مندترین می‌شود. وضعیت امروز اقتصادی نیز زنگ خطر و هشدار برای مسوولین است که چاره‌ای اندیشه شود.

والایی اظهار داشت: فساد اولین شاخصه فروپاشی یک نظام است که متاسفانه نشانه‌های آن ظاهر شده که ان شا الله مسوولان اصلاح کنند. نویسنده مسوول نشان دادن است و مسوول درمان نیست، بلکه باید مشکلات را در قالب هنر و ادبیات در معرض نمایش بگذارد.

غلامرضا امامی در ادامه این نشست با اشاره به اینکه «خلوت مدیر» متعلق به قبل از انقلاب است، گفت: در این کتاب مدرسه پزشکیان نمادی از ایران قبل از انقلاب و هر جامعه‌ای است که به فساد، ستم و استبداد آلوده شده باشد.

این منتقد ادبی گفت: این کتاب از زبان اول شخص بنا و گفته می‌شود. با مطالعه کتاب فکر کردم نویسنده خودش معلم و آموزگار بوده که چنین تصور درستی از مدارس دوران پیش از انقلاب به تصویر کشیده است. به او تبریک می‌گویم بخاطر بازآفرینی واقعیت.

امامی گفت: نباید از کتاب انتظار راه‌حل داشت؛ چراکه راه حل کار هنرمند و نویسنده نیست. در کشورمان به خاطر اینکه سابقه حزب نداریم روشنفکران بار تحولات اجتماعی را به دوش گرفتند؛ اما در کشورهای دیگر احزاب بیانگر خواسته‌های اجتماعی و سیاسی مردم هستند. هر حزبی تجلی بیشتری در خواسته‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کند پیروز و در غیر این صورت با شکست روبرو خواهند شد.

وی گفت: در کشور ما حزب‌ها قبل از انقلاب فرمایشی بودند و بعد از انقلاب نیز حزب تجلی پیدا نکرد؛ چراکه اول انقلاب جوششی انجام شد، اما چراغ احزاب خیلی روشنگری نبود. بنابراین نباید از نویسنده توقع داشت که دقیقاً آنچه رخ داده را در اختیار مخاطب قرار دهد، بلکه کار نویسنده پرواز از واقعیت به جستجوی حقیقت است. نباید فکر کنیم آنچه در کتاب است همه حقیقت است، بلکه بازآفرینی با عنصر خیال است.

این منتقد ادبی افزود: آنچه برای ما برخلاف سایر داستان‌های انقلاب در این کتاب جالب بود دوری اثر از ادبیات رئالیسم سوسیالیستی و شعار بود.

امامی زمان و تاریخ را با دروغ بیگانه دانست و تاکید کرد: آنچه به سود مردم است باقی خواهد ماند. این کتاب به گمانم از کتاب‌هایی است که به سود مردم است؛ چراکه روشنگر و تصویرساز روشنی از یک دوره است که به انقلاب پیوند خورده است. این کتاب یک تلاش محترمانه و مقدس است که شبیه به آن کم وجود دارد.

وی اظهار داشت: آقای والایی با این کتاب چراغ خودش را بر زمانه خودش برافروخت و خواسته روایت کند و حس خود را بیان کند؛ چراکه کار هنرمند و نویسنده تعبیر زمانه است.

والایی در ادامه گفت: خوشبختانه این کتاب یک اثر خوشخوان و روان است که بازخوردهای خوبی داشته‌است. از من سوال شده بود، چرا شما درباره مشکلات این دوران چیزی نمی‌نویسید، من هم معتقدم هرجای فساد وجود داشته باشد کار به جاهای باریک خواهد کشید و نمی‌توان از آن فرار کرد.

وی گفت: ما نمی‌توانیم از انقلاب بنویسیم؛ چراکه مردم در مشقت و سختی هستند. چطور می‌توانیم رمان درباره زندگی مردم و انقلاب بنویسیم و مردم آن رمان را با مشکلات مقایسه نکنند. بالاخره مردم حقیقت مشکلات را می‌دانند و اگر ما نویسنده‌ها بگوییم مردم آگاهی‌ها بیشتری پیدا می‌کنند و بر زوایای مغفول مانده نور می‌اندازیم. لذا باید این مشکلات درست شود چراکه لاجرم این مشکلات دیده خواهند شد.

نویسنده خلوت مدیر گفت: تلاش ما برای نوشتن رمان درباره انقلاب با دشواری‌ها همراه است.

والایی در پاسخ به سوال مخاطبین گفت: یک جمله و حتی یک عبارت کوتاه بدون اینکه اندیشه‌‌ای پشت آن باشد در این اثر وجود ندارد، بلکه هرچه وجود دارد برای ایحاد جذابیت بوده است. قفل و بست خلوت مدیر به گونه‌ای است که صحنه‌ها در این رمان مرتبط هستند و همدیگر را تفسیر می‌کنند. من بارها و شاید صدها بار عبارات را می‌خواندم تا چیزی اضافی نباشد.

والایی افزود: به هر حال کار خلاقه موجب می‌شود هر نویسنده پوست‌اندازی ‌کند و خودش را از نو متولد و بازفرینی کند. رنج نویسنده برای او لذت بخش است و این لذت وقتی است که متوجه شود کار او به نتیجه رسیده باشد.

وی از انتشار سه‌گانه خلوت مدیر خبر داد و گفت: خلوت مدیر سه‌گانه خواهد شد و در محیط دانشگاه و احزاب ادامه پیدا می‌کند. من اوضاع دانشگاه را در آن زمان دیدم و اتفاقات را در یک فضای پر فراز و نشیب و ملتهب در این سه‌گانه آورده‌ام. در گام سوم نیز به دهه هفتاد به بعد می‌پردازد که موضوع انتخابات در آن وجود دارد.