گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس‌ـ آرش شایسته‌نیا؛ سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران پس از ۱۰ روز به کار خود پایان داد. هنوز مراجع رسمی آمار و ارقام فروش کتاب این دوره را ارائه نکرده‌اند، اما از گفت و شنود ناشران چنین بر می‌آید که از فروش خود چندان راضی نبوده و با توجه به سرمایه‌گذاری صورت گرفته، عایدی چندانی نصیب آنان نشده است و این می‌تواند همان تهدیدی باشد که ناشران و فعالان این حوزه از صنعت، بار‌ها آن را به شکل‌های گوناگون بیان کرده‌اند، اما هیچ‌گونه توجه جدی به آن نشده است.

برای این وضعیت نگران‌کننده و حتی اسفبار می‌توان چند نکته را در کنار هم ردیف کرد تا شاید به یک نتیجه معقول و مطلوب رسید. چاپ قاچاقی کتاب و توزیع غیرقانونی آن. این آفت نه تنها در تهران و در راستای خیابان انقلاب که در تمامی شهر‌های کوچک و بزرگ کشور به چشم می‌آید و جالب این که این دسته از متقلبین و متخلفین به راحتی و بدون هیچ‌گونه دغدغه‌ای در مهم‌ترین مراکز شهری به تولید و عرضه محصول غیر قانونی خود مشغولند.

دومین نکته که نباید از آن غافل بود طولانی بودن صف انتظار صدور مجوز‌های لازم جهت نشر است که بی شک این اطالهء انتشار بیانگر ممیزی‌های سلیقه‌ای و بدون استاندارد‌های تعریف شده است. اگرچه نویسندگان، مترجمان و مولفان در هر صورت خود را تابع قانون دانسته و هیچ‌گاه پا از مسیر صحیح انتشار بیرون نمی‌گذارند؛ اما دیده شده و یا شنیده می‌شود که برخی از نویسندگان، مترجمان و مولفان گول بعضی از ناشرنما‌ها را خورده و اثر خود را که شاید بیشتر از آن که کتاب باشد، کتاب‌سازی است؛ به صورت غیر قانونی روانه بازار می‌کنند.

سومین نکته و شاید مهم‌ترین نکته که بازار چاپ و نشر کتاب را به مخاطره انداخته است، افزایش قیمت کتاب است. این گرانی سبب شده است که مردم اولین محصولی را که از لیست سبد خرید خود حذف کنند، کتاب باشد.

هفته گذشته (دوشنبه نهم اردیبهشت ماه) رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه کتاب بازدید کرده و از نزدیک با ناشران به گفت‌وگو پرداخته و در جریان تازه‌های نشر قرار گرفتند.

«صورت وضعیت نشان‌دهنده این است که مردم هنوز کتاب می‌خرند و برای خواندن، می‌خرند». این کلام معظم له بی هیچ شک و گمان حامل پیام بسیار مهمی برای ناشران است. در واقع پیام روشن، آشکار و معنادار فرمایشات مقام معظم رهبری به ناشران، ادامه کار فرهنگی تولید و انتشار کتاب است و این پیام آنجا آشکارتر می‌شود که با پیچیده خواندن دنیای کتاب، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را مورد خطاب قرار داده و درباره مشکلات تامین کاغذ می‌فرمایند: «وزیر فرهنگ و وزیر صنعت بنشینند و این مساله را حل کنند».

معظم له در بخش دیگری از سخنان خودمی فرمایند: «باید مساله کاغذ را حل کرد؛ این طور نمی‌شود». و این آشکارترین پیام معظم له در حمایت و جانبداری از مخاطبان حوزه چاپ و نشر یعنی «مردم» است و مصداق بارز این حمایت و جانبداری از مردم، ابلاغ دستور رهبر معظم انقلاب برای ساماندهی وضع کاغذ است.

این که دولت نتوانسته است از ابتدای دوره دوم خود تاکنون به دلایل و با بهانه‌های مختلف جلوی افزایش بی‌رویه قیمت‌ها را بگیرد، بر کسی پوشیده نیست، اما آن چه نباید پنهان باقی بماند این افسارگسیختگی قیمت‌هاست که هر روز بیشتر از دیروز بر قامت نحیف اقشار کم‌درآمد ضربه‌ای مهلک وارد می‌کند و جبران این خسران کار‌ی بس دشوار است.

اگر در توزیع ارز، راه و روش صحیحی اتخاذ نشود آن‌گونه که عده‌ای پیش از این تنها با بهانه وارد کردن کاغذ دولتی سود هنگفتی را از محل فروش ارز در بازار آزاد به جیب گذاشتند و صاحب ثروت‌های کلان بادآورده‌ای شدند و اگر حمایت‌های جانبی در حوزه نشر شکل واقعی پیدا نکند، با کوچاندن اجباری مخاطبان حوزه کتاب به شبکه‌های مجازی، نفس به شماره افتاده حوزه نشر از حرکت باز خواهد ایستاد.